EDP Sciences
1711642640
20240328
fre
laboutique.edpsciences.fr-002070
03
01
002070
03
9782759827046
15
9782759827046
00
BA
02
240
mm
01
170
mm
08
1201
gr
10
01
02
Hors Collection
-
01
01
Histoire illustrée de l'informatique
1
A01
01
A1503
Emmanuel Lazard
Lazard, Emmanuel
Emmanuel
Lazard
Ancien élève de l'École normale supérieure, Emmanuel Lazard est maître de conférences à l’université Paris-Dauphine où il enseigne l’architecture des ordinateurs, l’algorithmique et la programmation depuis 30 ans. Tombé dans la marmite informatique à 12 ans, il se passionne depuis pour les ordinateurs, leur technologie et leur histoire via l'écriture d'ouvrages universitaires ou grand public.
2
A01
01
A1504
Pierre Mounier-Kuhn
Mounier-Kuhn, Pierre
Pierre
Mounier-Kuhn
Pierre Mounier-Kuhn, chercheur au CNRS (Sorbonne & Centre Alexandre Koyré), enseigne l’histoire des sciences et des techniques à CentraleSupélec. Sa spécialité est l’histoire de l’informatique : innovation, recherche et enseignement supérieur, entreprises, politiques publiques. Il a publié trois livres et de nombreux articles sur ces sujets, et organisé plusieurs expositions et colloques internationaux.
3
01
fre
00
336
03
02
24
Izibook:Subject
Sélection Fêtes de fin d'année
24
Izibook:Subject
Meilleures ventes 2022
20
informatique;histoire de l'informatique;ordinateur;Internet;numérique;digital
10
BISACCOM080000
29
CLIL3057
29
CLIL4050
01
509
05
01
06
05
03
00
<p class="MsoNormal">Comment fut inventé l’ordinateur ?<br>Comment notre monde s’est-il numérisé ?<br>Qui sont les héros de cette aventure ?<br>Comment s’inscrit-elle dans l’évolution de l’humanité ?<o:p></o:p></p><p class="MsoNormal">Connaître l’histoire de l’informatique relève désormais de la culture générale.<br>De la machine d’Anticythère au cyber espionnage et aux Big Data, des cartes perforées à l’Internet, des tabulatrices aux tablettes, ce livre vous propose un voyage dans le temps, une archéologie de notre environnement numérique.<o:p></o:p></p><p></p><p class="MsoNormal">Laissez-vous emporter dans cette lecture fabuleuse, où chacun retrouvera ou découvrira ces merveilleuses créations de l’esprit humain.<o:p></o:p></p>
02
00
<p>Connaître l’histoire de l’informatique relève désormais de la culture générale.<br>De la machine d’Anticythère au cyberespionnage et aux Big Data, des cartes perforées à l’Internet, des tabulatrices aux tablettes, ce livre vous propose un voyage dans le temps, une archéologie de notre environnement numérique.<br></p>
04
00
<p>Introduction. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . <span style="white-space:pre"></span>13</p><p>I. L’antiquité du calcul. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . <span style="white-space:pre"></span>16</p><p>Introduction. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . <span style="white-space:pre"></span>17</p><p>4000 av. J.-C. } Comptage. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . <span style="white-space:pre"></span>23</p><p>env. 1000 av. J.-C. } Symboles binaires. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . <span style="white-space:pre"></span>23</p><p>env. 500 av. J.-C. } Abaques, bouliers. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . <span style="white-space:pre"></span>24</p><p>330 av. J.-C. } Logique grecque. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . <span style="white-space:pre"></span>24</p><p>env. 300 av. J.-C. } Algorithmes grecs. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . <span style="white-space:pre"></span>24</p><p>iie siècle av. J.-C. } Mécanisme d’Anticythère. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . <span style="white-space:pre"></span>25</p><p>ier siècle } Automates de Héron d’Alexandrie. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . <span style="white-space:pre"></span>26</p><p>iiie–viiie siècle } Numération indo-arabe. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . <span style="white-space:pre"></span>26</p><p>820 } Al-Khwarizmi. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . <span style="white-space:pre"></span>28</p><p>ixe siècle } Cryptanalyse. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . <span style="white-space:pre"></span>28</p><p>xe siècle } Une théologie arithmétique . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . <span style="white-space:pre"></span>28</p><p>1202 } Fibonacci et les nouvelles techniques de calcul. . . . . . . . . . . . . . <span style="white-space:pre"></span>28</p><p>xiiie siècle } Une machine logique : l’Ars magna de Raymond Lulle. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . <span style="white-space: pre;"></span>29</p><p>xiiie siècle } L’horlogerie. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . <span style="white-space:pre"></span>29</p><p>II. Tables numériques et machines mécaniques. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . <span style="white-space: pre;"></span>32</p><p>Introduction. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . <span style="white-space:pre"></span>33</p><p>1614 } Logarithmes et bâtonnets. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . <span style="white-space:pre"></span>35</p><p>1623 } Ébauche de la première machine à calculer. . . . . . . . . . . . . . . . . . . <span style="white-space:pre"></span>36</p><p>1624 } Tables logarithmiques de Briggs . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . <span style="white-space:pre"></span>37</p><p>1630 } La règle à calcul. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . <span style="white-space:pre"></span>37</p><p>1645 } La Pascaline. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . <span style="white-space:pre"></span>38</p><p>1669 } Barrême publie ses barèmes. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . <span style="white-space:pre"></span>41</p><p>1694 } L’oeuvre fondatrice de Leibniz. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . <span style="white-space:pre"></span>42</p><p>1759 } Nicole-Reine Lepaute, une marathonienne du calcul . . . . . . <span style="white-space:pre"></span>44</p><p>1770 } Le Turc mécanique. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . <span style="white-space:pre"></span>44</p><p>1793 } L’usine à calcul de Gaspard de Prony. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . <span style="white-space:pre"></span>45</p><p>1794 } Le télégraphe Chappe. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . <span style="white-space:pre"></span>46</p><p>1804 } Métier à tisser Jacquard. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . <span style="white-space:pre"></span>46</p><p>1820 } Arithmomètre. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 47</p><p>1837 } Machine analytique. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . <span style="white-space:pre"></span>48</p><p>1838 } Le code Morse. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . <span style="white-space:pre"></span>50</p><p>1843 } Lady Ada Lovelace. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . <span style="white-space:pre"></span>50</p><p>1844 } Le Scarabée d’or. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . <span style="white-space:pre"></span>52</p><p>1844 } Schwilgué : les calculatrices à touches. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . <span style="white-space:pre"></span>52</p><p>1846 } Le ruban perforé. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . <span style="white-space:pre"></span>53</p><p>1854 } Planimètre polaire d’Amsler. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . <span style="white-space:pre"></span>54</p><p>1854 } La logique Booléenne. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . <span style="white-space:pre"></span>55</p><p>1864 } Spam télégraphique. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . <span style="white-space:pre"></span>55</p><p>1865 } CCITT. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . <span style="white-space:pre"></span>55</p><p>1866 } Premier câble transatlantique. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . <span style="white-space:pre"></span>55</p><p>1867 } La machine à écrire. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . <span style="white-space:pre"></span>57</p><p>1873 } Arithmomètre d’Odhner : le best-seller mondial des calculatrices de bureau. . . . . . . . . . . . . .. . . . . . . . . <span style="white-space: pre;"></span>57</p><p>1875 } Analyseur harmonique : l’invention du calculateur analogique. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 59</p><p>1876 } Le téléphone. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 59</p><p>1876 } Additionneur de Tchebychev . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . <span style="white-space:pre"></span>60</p><p>1885 } L’Amérique entre en scène . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . <span style="white-space:pre"></span>60</p><p>1885 } Linotype et Monotype : la composition de textes automatisée. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . <span style="white-space: pre;"></span>61</p><p>1889 } La multiplicatrice directe. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . <span style="white-space:pre"></span>62</p><p>1890 } Début de la mécanographie. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . <span style="white-space:pre"></span>63</p><p>III. Le début du xxe siècle. . . . . . . . . . . . . . <span style="white-space: pre;"></span>66<br></p><p>Introduction. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . <span style="white-space:pre"></span>67</p><p>1904 } Diode et triode. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . <span style="white-space:pre"></span>69</p><p>1905 } Nomographie de M. d’Ocagne. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . <span style="white-space:pre"></span>70</p><p>1913 } Percy Ludgate. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . <span style="white-space:pre"></span>71</p><p>1913 } Totalisateur de paris mutuels. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . <span style="white-space:pre"></span>71</p><p>1918 } Bascule « Flip-Flop ». . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . <span style="white-space:pre"></span>72</p><p>1920 } Leonardo Torres-Quevedo. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . <span style="white-space:pre"></span>72</p><p>1920 } Calculateurs humains. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . <span style="white-space:pre"></span>72</p><p>1920 } Apparition du robot. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . <span style="white-space:pre"></span>74</p><p>1927 } Un cerveau d’acier. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . <span style="white-space:pre"></span>74</p><p>1928 } Carte perforée à 80 colonnes. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . <span style="white-space:pre"></span>74</p><p>1928 } Encodage de la voix. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . <span style="white-space:pre"></span>76</p><p>1928 } Problème de la décidabilité. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . <span style="white-space:pre"></span>76</p><p>1930 } Analyseur différentiel. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . <span style="white-space:pre"></span>76</p><p>1930 } Paul Otlet et le Mundaneum : l’utopie de la documentation universelle. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . <span style="white-space: pre;"></span>79</p><p>1933 } Cartes perforées : la maturation des machines. . . . . . . . . . . . . . . <span style="white-space:pre"></span>80</p><p>1937 } Alan Turing. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . <span style="white-space:pre"></span>81</p><p>1937 } Premier circuit binaire. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . <span style="white-space:pre"></span>83</p><p>1938 } Claude Shannon et les circuits binaires. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . <span style="white-space:pre"></span>83</p><p>1948 } Calculatrices Curta. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . <span style="white-space:pre"></span>84</p><p>IV. Les premiers ordinateurs. . . . . . . . . . <span style="white-space:pre"></span>86</p><p>Introduction. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . <span style="white-space:pre"></span>87</p><p>1940 } Calculateur ABC : Atanasoff-Berry Computer. . . . . . . . . . . . . . . . . <span style="white-space:pre"></span>89</p><p>1940 } Les calculateurs de Konrad Zuse. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . <span style="white-space:pre"></span>89</p><p>1941 } Hedy Lamarr et les sauts de fréquence. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . <span style="white-space:pre"></span>90</p><p>1942 } Les trois lois de la robotique. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . <span style="white-space:pre"></span>91</p><p>1938-1943 } Décryptage d’Enigma . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . <span style="white-space:pre"></span>91</p><p>1943-1945 } Colossus : décryptage des machines Lorenz . . . . . . . . . . 92</p><p>1944 } Calculateur Harvard Mark I. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . <span style="white-space:pre"></span>94</p><p>1944 } Lumitype : naissance de la photocomposition. . . . . . . . . . . . . . . <span style="white-space:pre"></span>98</p><p>1945 } Vannevar Bush et l’hypertexte. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . <span style="white-space:pre"></span>98</p><p>1945 } ENIAC. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . <span style="white-space:pre"></span>99</p><p>1945 } Rapport de von Neumann. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . <span style="white-space:pre"></span>102</p><p>1946 } Méthode de Monte-Carlo. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . <span style="white-space:pre"></span>104</p><p>1947 } « Bug » sur le Mark II. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . <span style="white-space:pre"></span>104</p><p>1947 } Transistor au germanium. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . <span style="white-space:pre"></span>105</p><p>1947 } Tube de Williams-Kilburn. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . <span style="white-space:pre"></span>105</p><p>1948 } Les pionniers britanniques : Baby, EDSAC et les autres . . . <span style="white-space:pre"></span>106</p><p>1948 } Premier programme enregistré. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . <span style="white-space:pre"></span>110</p><p>1948 } IBM 604. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . <span style="white-space:pre"></span>111</p><p>1948 } Théorie de l’information. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . <span style="white-space:pre"></span>112</p><p>1948 } Cybernétique de Wiener. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . <span style="white-space:pre"></span>112</p><p>1949 } Dispositifs de mémorisation. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . <span style="white-space:pre"></span>113</p><p>1950 } Les codes de Hamming. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . <span style="white-space:pre"></span>114</p><p>1950 } Une révolution mondiale. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . <span style="white-space:pre"></span>114</p><p>1951 } Premiers ordinateurs en URSS. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 118</p><p>V. L’ère des « gros systèmes » : du Whirlwind à la loi de Moore. . . . . . . . . . . <span style="white-space: pre;"></span>120</p><p>Introduction. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . <span style="white-space:pre"></span>121</p><p>1950 } Augmenter la productivité. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . <span style="white-space:pre"></span>123</p><p>1951 } Premiers ordinateurs commerciaux : le Ferranti Mk1 . . . . . . <span style="white-space:pre"></span>123</p><p>1951 } Premiers ordinateurs commerciaux : l’UNIVAC 1. . . . . . . . . . . . . <span style="white-space:pre"></span>124</p><p>1951 } Premier ordinateur temps-réel : le Whirlwind au MIT. . . . . . . <span style="white-space:pre"></span>127</p><p>1951 } Premiers ordinateurs IBM. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . <span style="white-space:pre"></span>128</p><p>1952 } Calculateur Bull Gamma 3. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . <span style="white-space:pre"></span>129</p><p>1952 } Premiers ordinateurs commerciaux : LEO, l’ordinateur des salons de thé. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . <span style="white-space: pre;"></span>129</p><p>1952 } Le tambour magnétique. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . <span style="white-space:pre"></span>130</p><p>1952 } La reconnaissance vocale. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . <span style="white-space:pre"></span>130</p><p>1953 } Mémoire à tores de ferrite. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . <span style="white-space:pre"></span>130</p><p>1954 } Théorie des Algorithmes. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . <span style="white-space:pre"></span>131</p><p>1954 } L’informatique avant les ordinateurs : un centre de traitement bancaire dans les années cinquante. . . . . . . . . . . . . . . . . <span style="white-space: pre;"></span>131</p><p>1954 } Premier ordinateur français : « CUBA » de la SEA. . . . . . . . . . . . . <span style="white-space:pre"></span>132</p><p>1954 } Le transistor bon marché. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . <span style="white-space:pre"></span>134</p><p>1954 } Traduction automatique. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . <span style="white-space:pre"></span>134</p><p>1955 } Avènement des transistors : la « deuxième génération ». . <span style="white-space:pre"></span>135</p><p>1955 } IBM 650 : apparition en France de l’ordinateur. . . . . . . . . . . . . . . <span style="white-space:pre"></span>138</p><p>1956 } Le disque dur. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . <span style="white-space:pre"></span>140</p><p>1956 } Genèse des systèmes d’exploitation. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . <span style="white-space:pre"></span>142</p><p>1956 } L’intelligence artificielle. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . <span style="white-space:pre"></span>142</p><p>1956 } The General and Logical Theory of Automata. . . . . . . . . . . . . . . . <span style="white-space:pre"></span>143</p><p>1957 } Logic Theorist. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . <span style="white-space:pre"></span>143</p><p>1957 } FORTRAN. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . <span style="white-space:pre"></span>144</p><p>1958 } Maintenance et fiabilité. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . <span style="white-space:pre"></span>144</p><p>1958 } Ordinateur ternaire Setun. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . <span style="white-space:pre"></span>146</p><p>1958 } Premier circuit intégré. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . <span style="white-space:pre"></span>146</p><p>1958 } Début du traitement de texte . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . <span style="white-space:pre"></span>147</p><p>1959 } IBM 705 : le traitement de masse dans la banque . . . . . . . . . . . <span style="white-space:pre"></span>148</p><p>1959 } LISP . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . <span style="white-space:pre"></span>148</p><p>1959 } Parametron. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . <span style="white-space:pre"></span>148</p><p>1959 } PDP-1 de DEC. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . <span style="white-space:pre"></span>149</p><p>1959 } Quicksort. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . <span style="white-space:pre"></span>149</p><p>1959 } CAB 500 de la SEA : un ordinateur personnel interactif. . . . <span style="white-space:pre"></span>150</p><p>1960 } Analyseur différentiel à EDF . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . <span style="white-space:pre"></span>150</p><p>1960 } Ordinateur analogique électronique. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . <span style="white-space:pre"></span>152</p><p>1960 } COBOL. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . <span style="white-space:pre"></span>152</p><p>1960 } Transistor à effet de champ. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . <span style="white-space:pre"></span>153</p><p>1960 } ALGOL 60. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . <span style="white-space:pre"></span>153</p><p>1960 } Olivetti Elea 9003. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . <span style="white-space:pre"></span>153</p><p>1960 } Bull Gamma 60. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . <span style="white-space:pre"></span>154</p><p>1960 } IBM 1401 : le best-seller. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . <span style="white-space:pre"></span>155</p><p>1960 } Port RS-232. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . <span style="white-space:pre"></span>156</p><p>1961 } IBM 7030 Stretch. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . <span style="white-space:pre"></span>156</p><p>1961 } CTSS : l’invention du Time-Sharing. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . <span style="white-space:pre"></span>157</p><p>1961 } Unimate, la robotique industrielle. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . <span style="white-space:pre"></span>158</p><p>1962 } Naissance du terme informatique. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . <span style="white-space:pre"></span>158</p><p>1962 } LINC. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . <span style="white-space:pre"></span>158</p><p>1962 } IBM SABRE : le premier système de réservation en ligne. . <span style="white-space:pre"></span>159</p><p>1962 } Courbes de Bézier. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . <span style="white-space:pre"></span>159</p><p>1962 } Spacewar!. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . <span style="white-space:pre"></span>160</p><p>1962 } Système STRIDA : la défense aérienne. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . <span style="white-space:pre"></span>160</p><p>1962 } Atlas et la mémoire virtuelle. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . <span style="white-space:pre"></span>160</p><p>1963 } Infographie. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . <span style="white-space:pre"></span>162</p><p>1963 } Pilotage et conquête spatiale. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . <span style="white-space:pre"></span>163</p><p>1963 } Code ASCII. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . <span style="white-space:pre"></span>164</p><p>1963 } Formation des informaticiens . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . <span style="white-space:pre"></span>165</p><p>1963 } Chèque à lecture magnétique CMC7 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . <span style="white-space:pre"></span>166</p><p>1964 } IBM System/360. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . <span style="white-space:pre"></span>166</p><p>1964 } Langage BASIC . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . <span style="white-space:pre"></span>171</p><p>1964 } Superordinateur CDC 6600 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . <span style="white-space:pre"></span>171</p><p>1965 } Alphaville . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . <span style="white-space:pre"></span> 172</p><p>VI. Les mini-ordinateurs. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . <span style="white-space:pre"></span>174</p><p>Introduction. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . <span style="white-space:pre"></span>175</p><p>L’évolution des ordinateurs : une question de générations ?. . . . . . . . . . . . . . .. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . <span style="white-space: pre;"></span>178</p><p>1963 } L’interface avec l’ordinateur : le téléimprimeur. . . . . . . . . . . . . . . <span style="white-space:pre"></span>179</p><p>1965 } Loi de Moore. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . <span style="white-space:pre"></span>179</p><p>1965 } Algorithme FFT. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . <span style="white-space:pre"></span>181</p><p>1965 } PDP-8 de DEC. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . <span style="white-space:pre"></span>183</p><p>1965 } Olivetti Programma 101. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 184</p><p>1965 } L’ère des systèmes. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . <span style="white-space:pre"></span>184</p><p>1965 } ELIZA . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . <span style="white-space:pre"></span>185</p><p>1965 } Écran tactile . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . <span style="white-space:pre"></span>185</p><p>1966 } Le Plan Calcul . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . <span style="white-space:pre"></span>185</p><p>1966 } Invention de la DRAM. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 187</p><p>1966 } Modem acoustique. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . <span style="white-space:pre"></span>187</p><p>1966 } Star Trek. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . <span style="white-space:pre"></span>188</p><p>1967 } Langage Logo. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . <span style="white-space:pre"></span>188</p><p>1967 } Début d’une société de services . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . <span style="white-space:pre"></span>188</p><p>1967 } Simula 67, la programmation orientée-objet. . . . . . . . . . . . . . . . . <span style="white-space:pre"></span>189</p><p>1968 } The Art of Computer Programming. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 189</p><p>1968 } Dendral, un système expert. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . <span style="white-space:pre"></span>190</p><p>1968 } Le génie logiciel. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . <span style="white-space:pre"></span>190</p><p>1968 } Dijkstra : de la crise du software à la programmation structurée. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . <span style="white-space: pre;"></span>190</p><p>1968 } Démo de la souris. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 191</p><p>1968 } Mémoire cache. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . <span style="white-space:pre"></span>192</p><p>1969 } Logiciel. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . <span style="white-space:pre"></span>193</p><p>1969 } ARPANET. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . <span style="white-space:pre"></span>193</p><p>1969 } Margaret Hamilton et les missions Apollo. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . <span style="white-space:pre"></span>195</p><p>1969 } Unbundling : dégroupage du matériel et du logiciel. . . . . . . <span style="white-space:pre"></span>196</p><p>1969 } Langages de programmation : une tour de Babel. . . . . . . . . . . <span style="white-space:pre"></span>197</p><p>1969 } 2001, l’Odyssée de l’espace. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . <span style="white-space:pre"></span>197</p><p>1969 } Perceptrons. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . <span style="white-space:pre"></span>198</p><p>1970 } De « IBM et les 7 nains » au BUNCH. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . <span style="white-space:pre"></span>198</p><p>1970 } Le jeu de la vie. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . <span style="white-space:pre"></span>199</p><p>1970 } Disquette. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . <span style="white-space:pre"></span>199</p><p>1970 } Unix. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . <span style="white-space:pre"></span>201</p><p>1970 } PDP-11 de DEC : les minis transforment l’essai . . . . . . . . . . . . . . . <span style="white-space:pre"></span>201</p><p>1970 } Pascal. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . <span style="white-space:pre"></span>201</p><p>1970 } Fibre optique. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . <span style="white-space:pre"></span>201</p><p>1971 } Premier email. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . <span style="white-space:pre"></span>202</p><p>1971 } Théorie de la NP-complétude. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . <span style="white-space:pre"></span>203</p><p>1971 } Le « dispatching » à Électricité de France : contrôle, commande et synchronisation du réseau. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . <span style="white-space: pre;"></span>203</p><p>1971 } Microprocesseur 4004. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . <span style="white-space:pre"></span>205</p><p>1971 } La « Silicon Valley ». . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . <span style="white-space:pre"></span>206</p><p>1972 } Pong. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . <span style="white-space:pre"></span>206</p><p>1972 } Une nouveauté : l’écran-clavier . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . <span style="white-space:pre"></span>207</p><p>1972 } Nouveaux langages, nouveaux paradigmes de programmation. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . <span style="white-space: pre;"></span>207</p><p>1972 } La HP-35 : une calculatrice électronique scientifique. . . . . . . <span style="white-space:pre"></span>208</p><p>1973 } Ethernet. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . <span style="white-space:pre"></span>209</p><p>1973 } Invalidation des brevets de l’ENIAC. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . <span style="white-space:pre"></span>209</p><p>1973 } La miniaturisation. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . <span style="white-space:pre"></span>210</p><p>1973 } Puce RFID. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . <span style="white-space:pre"></span>210</p><p>1973 } La téléphonie mobile analogique. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . <span style="white-space:pre"></span>210</p><p>1973 } Playboy et la compression d’images . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . <span style="white-space:pre"></span>210</p><p>1973 } L’Alto au Xerox PARC. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . <span style="white-space:pre"></span>211</p><p>1973 } Code-barres. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . <span style="white-space:pre"></span> 211</p><p>1974 } Affaire SAFARI : création de la CNIL. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . <span style="white-space:pre"></span>212</p><p>1974 } Microprocesseur 8080. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . <span style="white-space:pre"></span>212</p><p>1975 } Bases de données relationnelles, SQL. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . <span style="white-space:pre"></span>212</p><p>1975 } The Mythical Man-Month. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . <span style="white-space:pre"></span>214</p><p>1975 } Réseau Cyclades. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . <span style="white-space:pre"></span>214</p><p>VII. La micro-informatique. . . . . . . . . . . . . . <span style="white-space:pre"></span>218</p><p>Introduction. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . <span style="white-space:pre"></span>219</p><p>1971 } Kenbak-1. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . <span style="white-space:pre"></span>221</p><p>1973 } Le Micral de R2E. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . <span style="white-space:pre"></span>221</p><p>1973 } Le MCM/70. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . <span style="white-space:pre"></span> 223</p><p>1974 } Carte à puce mémoire. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . <span style="white-space:pre"></span>223</p><p>1975 } L’avènement des microprocesseurs . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . <span style="white-space:pre"></span>223</p><p>1975 } Premiers kits de micro-ordinateurs. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . <span style="white-space:pre"></span>224</p><p>1975 } Smaky, le petit Suisse. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . <span style="white-space:pre"></span>226</p><p>1975 } Revues informatiques. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . <span style="white-space:pre"></span>226</p><p>1975 } Microsoft. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . <span style="white-space:pre"></span>227</p><p>1975 } Système d’exploitation CP/M. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . <span style="white-space:pre"></span>229</p><p>1975 } Newell et sa théière. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . <span style="white-space:pre"></span>229</p><p>1976 } Microprocesseur Z80. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . <span style="white-space:pre"></span>230</p><p>1976 } Cryptographie à clé publique. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . <span style="white-space:pre"></span>230</p><p>1976 } Imprimante laser. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . <span style="white-space:pre"></span>231</p><p>1976 } Cray I. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . <span style="white-space:pre"></span>232</p><p>1976 } Théorème des quatre couleurs. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . <span style="white-space:pre"></span>233</p><p>1977 } Apple II. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . <span style="white-space:pre"></span>234</p><p>1977 } Mini-ordinateur VAX-11/780. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . <span style="white-space:pre"></span>237</p><p>1977 } Premiers jeux d’aventure. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . <span style="white-space:pre"></span>238</p><p>1977 } Carte à microprocesseur Bull CP8. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . <span style="white-space:pre"></span>238</p><p>1977 } Numérique mobile . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . <span style="white-space:pre"></span>239</p><p>1978 } Rapport Nora-Minc. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . <span style="white-space:pre"></span>239</p><p>1978 } Les microprocesseurs 16 bits. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . <span style="white-space:pre"></span>240</p><p>1978 } Transpac : un réseau numérique de données. . . . . . . . . . . . . . . . . <span style="white-space:pre"></span>241</p><p>1978 } Jeux vidéo d’arcade. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . <span style="white-space:pre"></span>242</p><p>1978 } Computerized Bulletin Board System. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . <span style="white-space:pre"></span>243</p><p>1978 } Premier « spam ». . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . <span style="white-space:pre"></span>243</p><p>1979 } VisiCalc. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . <span style="white-space:pre"></span>244</p><p>1979 } ADA. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . <span style="white-space:pre"></span>244</p><p>1979 } 42. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . <span style="white-space:pre"></span>244</p><p>1980 } Progiciels mathématiques. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . <span style="white-space:pre"></span>245</p><p>1980 } Usenet. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . <span style="white-space:pre"></span>245</p><p>1981 } Fondation de Logitech. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . <span style="white-space:pre"></span>245</p><p>1981 } Les premiers portables . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . <span style="white-space:pre"></span>245</p><p>1981 } IBM PC. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . <span style="white-space:pre"></span>246</p><p>1981 } ZX81 : le micro-ordinateur bon marché. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . <span style="white-space:pre"></span>247</p><p>1981 } Microprocesseur RISC. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . <span style="white-space:pre"></span>249</p><p>1981 } Ultima et les jeux de rôle. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 249</p><p>1981 } La cinquième génération. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . <span style="white-space:pre"></span>250</p><p>1982 } Le Minitel. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . <span style="white-space:pre"></span>250</p><p>1982 } Émoticônes. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . <span style="white-space:pre"></span>251</p><p>1982 } Semi-conducteurs : une guerre américano-japonaise. . . . . . <span style="white-space:pre"></span>251</p><p>1982 } Commodore 64. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . <span style="white-space:pre"></span>251</p><p>1982 } Magazine TIME : l’ordinateur « Man of the year ». . . . . . . . . . . . <span style="white-space:pre"></span>252</p><p>1982 } TRON, le film. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . <span style="white-space:pre"></span>252</p><p>1982 } Shareware. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . <span style="white-space:pre"></span>252</p><p>1982 } Sun Microsystems. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . <span style="white-space:pre"></span>253</p><p>1983 } Wargames, le film. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . <span style="white-space:pre"></span>253</p><p>1983 } Le langage C++. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . <span style="white-space:pre"></span>254</p><p>1983 } Le protocole MIDI. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . <span style="white-space:pre"></span>254</p><p>1984 } Le Cédérom. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . <span style="white-space:pre"></span>254</p><p>1984 } Psion Organiser I. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . <span style="white-space:pre"></span>254</p><p>1984 } Macintosh. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . <span style="white-space:pre"></span>255</p><p>1984 } Cyberpunk et Cyberespace. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . <span style="white-space:pre"></span>256</p><p>1984 } PostScript. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . <span style="white-space:pre"></span>257</p><p>1984 } Tetris. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . <span style="white-space:pre"></span>257</p><p>1984 } Skynet. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . <span style="white-space:pre"></span>258</p><p>1985 } Gigaflops. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . <span style="white-space:pre"></span>258</p><p>1985 } Manifeste GNU. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . <span style="white-space:pre"></span>259</p><p>1985 } Plan informatique pour tous. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . <span style="white-space:pre"></span>259</p><p>1985 } Symbolics.com. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . <span style="white-space:pre"></span>259</p><p>1985 } Le i386 et la miniaturisation. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . <span style="white-space:pre"></span>260</p><p>1985 } Connection Machine. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . <span style="white-space:pre"></span>260</p><p>1985 } Leet speak - 1337 5|*34|<. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . <span style="white-space:pre"></span>261</p><p>1986 } Premier virus MS-DOS. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . <span style="white-space:pre"></span>262</p><p>1987 } OS/2 d’IBM. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . <span style="white-space:pre"></span>262</p><p>1987 } GSM. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . <span style="white-space:pre"></span>262</p><p>1987 } Taïwan monte en puissance . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . <span style="white-space:pre"></span>262</p><p>1988 } Premier ver internet. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . <span style="white-space:pre"></span>263</p><p>1989 } SimCity. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . <span style="white-space:pre"></span>263</p><p>1990 } Microsoft Office. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . <span style="white-space:pre"></span>264</p><p>1990 } ARM. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . <span style="white-space:pre"></span>264</p><p>1990 } Stations NeXT de Steve Jobs. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . <span style="white-space:pre"></span>265</p><p>1990 } Electronic Frontier Fondation. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . <span style="white-space:pre"></span>266</p><p>1991 } L’Inde entre en scène. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 266</p><p>1991 } Naissance de Linux. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . <span style="white-space:pre"></span>267</p><p>1991 } Le langage Python. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . <span style="white-space:pre"></span>268</p><p>VIII. L’ère des réseaux numériques. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . <span style="white-space: pre;"></span> 270</p><p>Introduction. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . <span style="white-space:pre"></span>271</p><p>1992 } JPEG . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . <span style="white-space:pre"></span>278</p><p>1993 } Le Web et l’ouverture de l’internet . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . <span style="white-space:pre"></span>279</p><p>1993 } Cisco. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . <span style="white-space:pre"></span>279</p><p>1993 } NCSA Mosaic. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . <span style="white-space:pre"></span>280</p><p>1993 } Architecture client-serveur. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . <span style="white-space:pre"></span>280</p><p>1994 } Netscape Navigator . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . <span style="white-space:pre"></span>280</p><p>1994 } Cookies . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . <span style="white-space:pre"></span>280</p><p>1994 } Algorithme quantique. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . <span style="white-space:pre"></span>281</p><p>1994 } QR-code. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . <span style="white-space:pre"></span>282</p><p>1994 } Factorisation du RSA-129. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . <span style="white-space:pre"></span>282</p><p>1994 } Bug du Pentium. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . <span style="white-space:pre"></span>283</p><p>1995 } Le langage PHP. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . <span style="white-space:pre"></span>283</p><p>1995 } Le langage Java. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . <span style="white-space:pre"></span>284</p><p>1995 } Toy Story. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . <span style="white-space:pre"></span>284</p><p>1995 } JavaScript . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . <span style="white-space:pre"></span> 284</p><p>1995 } Protocole IPv6 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . <span style="white-space:pre"></span>284</p><p>1995 } Yahoo! . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . <span style="white-space:pre"></span>285</p><p>1995 } altavista.digital.com. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . <span style="white-space:pre"></span>285</p><p>1995 } Amazon.com. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . <span style="white-space:pre"></span>285</p><p>1995 } Le DVD-ROM. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . <span style="white-space:pre"></span>286</p><p>1995 } Windows 95. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . <span style="white-space:pre"></span>286</p><p>1996 } Le Network Computer. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . <span style="white-space:pre"></span>287</p><p>1996 } Explosion d’Ariane 5 : le coût du bogue. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . <span style="white-space:pre"></span>287</p><p>1996 } La Chine entre en scène. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . <span style="white-space:pre"></span>287</p><p>1997 } Deep Blue bat Kasparov. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 288</p><p>1997 } Bluetooth et WiFi. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . <span style="white-space:pre"></span>289</p><p>1997 } Google. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . <span style="white-space:pre"></span>289</p><p>1997 } Téraflops. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . <span style="white-space:pre"></span>291</p><p>1997 } eSport. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . <span style="white-space:pre"></span>291</p><p>1997 } Papier électronique. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . <span style="white-space:pre"></span>292</p><p>1997 } Snake pour téléphones mobiles. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . <span style="white-space:pre"></span>292</p><p>1998 } ICANN : la gouvernance de l’internet. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . <span style="white-space:pre"></span>293</p><p>1999 } Napster et le peer-to-peer. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . <span style="white-space:pre"></span>293</p><p>1999 } Méthode B et METEOR. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 293</p><p>1999 } Développement collaboratif. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . <span style="white-space:pre"></span>294</p><p>1999 } Naissance du terme « blog ». . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . <span style="white-space:pre"></span>295</p><p>2000 } Bogue de l’an 2000. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . <span style="white-space:pre"></span>295</p><p>2000 } La bulle internet éclate. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . <span style="white-space:pre"></span>296</p><p>2000 } Clés USB. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . <span style="white-space:pre"></span>296</p><p>2000 } Déni de service distribué. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . <span style="white-space:pre"></span>297</p><p>2001 } iPod et iTunes d’Apple. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . <span style="white-space:pre"></span>297</p><p>2001 } Wikipédia. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . <span style="white-space:pre"></span>298</p><p>2001 } Manifeste agile. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . <span style="white-space:pre"></span>298</p><p>2002 } BOINC et SETI@Home. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . <span style="white-space:pre"></span>299</p><p>2003 } Passage aux 64 bits. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . <span style="white-space:pre"></span>299</p><p>2003 } L’effet Streisand. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . <span style="white-space:pre"></span>300</p><p>2004 } CAPTCHA. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . <span style="white-space:pre"></span>300</p><p>2004 } World of Warcraft et les MMORPG. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . <span style="white-space:pre"></span>300</p><p>2005 } IBM cède ses PC à Lenovo. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . <span style="white-space:pre"></span>302</p><p>2005 } Peste du sang corrompu. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . <span style="white-space:pre"></span>302</p><p>2006 } Multiprocesseurs. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . <span style="white-space:pre"></span>303</p><p>2006 } Les « nano-ordinateurs ». . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . <span style="white-space:pre"></span>304</p><p>2007 } Réseaux sociaux. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . <span style="white-space:pre"></span>304</p><p>2007 } Stockage flash. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . <span style="white-space:pre"></span>304</p><p>2007 } iPhone. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . <span style="white-space:pre"></span>304</p><p>2007 } Wikileaks . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 305</p><p>2008 } Pétaflops. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . <span style="white-space:pre"></span>305</p><p>2008 } Applications innovantes. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . <span style="white-space:pre"></span>307</p><p>2008 } Bitcoin. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . <span style="white-space:pre"></span>308</p><p>2010 } Le big data. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 308</p><p>2010 } L’apprentissage profond. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . <span style="white-space:pre"></span>308</p><p>2010 } Virus Stuxnet. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . <span style="white-space:pre"></span>309</p><p>2010 } Flash crash boursier. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . <span style="white-space:pre"></span>309</p><p>2010 } Huawei : apparition d’une multinationale. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . <span style="white-space:pre"></span>309</p><p>2011 } Stockage en ligne : le cloud computing. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . <span style="white-space:pre"></span>311</p><p>2011 } Watson gagne Jeopardy!. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . <span style="white-space:pre"></span>312</p><p>2012 } Imprimante 3D. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 313</p><p>2013 } Réalité augmentée, réalité virtuelle. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . <span style="white-space:pre"></span>313</p><p>2013 } La NSA et Edward Snowden. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . <span style="white-space:pre"></span>314</p><p>2013 } Algocratie. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . <span style="white-space:pre"></span>315</p><p>2014 } Objets connectés. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . <span style="white-space:pre"></span>316</p><p>2017 } Youtubeur. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . <span style="white-space:pre"></span>316</p><p>2018 } « Hype cycle ». . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . <span style="white-space:pre"></span>316</p><p>2021 } Téléphonie mobile en 5G. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . <span style="white-space:pre"></span>318</p><p>2021 } TSMC et l’industrie des semi-conducteurs. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . <span style="white-space:pre"></span>318</p><p>Annexes. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . <span style="white-space:pre"></span>321</p><p>Les performances au fil du temps. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . <span style="white-space:pre"></span>322</p><p>Bibliographie . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 324</p><p>Musées et collections . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . <span style="white-space:pre"></span>327</p><p>Index . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . <span style="white-space:pre"></span>329</p>
03
00
01
La Montagne
La carte à puce, fierté française
https://laboutique.edpsciences.fr/review/451
01
20240325
03
00
01
La Montagne, L'éveil de la Haute Loire, Le Populaire du Centre, Le Berry Républicain, La République du Centre, Le Journal du Centre, L'Echo Républicain, L'Yonne Républicaine
Le 25 mars 1974, Roland Moreno déposait le brevet d'une innovation révolutionnaire
https://laboutique.edpsciences.fr/review/452
01
20240325
03
00
02
Actualitté
Mémoire, sécurité et informatique : des livres pour mieux comprendre
https://actualitte.com/article/115985/livres/memoire-securite-et-informatique-des-livres-pour-mieux-comprendre
01
20240307
03
00
01
Les sables VENDEE JOURNAL
Histoire illustrée de l'informatique, Emmanuel Lazard et Pierre Mounier Kuhn
https://laboutique.edpsciences.fr/review/330
01
20230504
03
00
01
REVUE DE L'ELECTRICITE ET DE L'ELECTRONIQUE
Histoire illustrée de l'informatique
https://laboutique.edpsciences.fr/review/255
01
20221109
03
00
02
www.radiofrance.fr
Ordinateurs : demandez le programme ! || Entretien avec P. Mounier-Kuhn dans l'émission 'Eurêka !', à propos de l'histoire de l'informatique. Durée : 58 mn.
https://www.radiofrance.fr/franceculture/podcasts/eureka/ordinateur-demandez-le-programme-3673779
https://laboutique.edpsciences.fr/review/199
01
20220818
21
00
06
01
https://laboutique.edpsciences.fr/produit/1255/9782759827053/histoire-illustree-de-l-informatique
01
00
03
02
https://laboutique.edpsciences.fr/system/product_pictures/data/009/982/614/original/9782759827046-Histoire-Info-3e_couv-sofedis.jpg?1648057092
01
P1
EDP Sciences
01
01
P1
EDP Sciences
17 avenue du Hoggar - PA de Courtaboeuf - 91944 Les Ulis cedex A
http://publications.edpsciences.org/
04
11
00
20220428
01
00
20220428
2024
06
3052868830012
01
WORLD
27
03
9782759827053
15
9782759827053
27
03
9782759829545
15
9782759829545
06
03
9782987527046
15
9782987527046
WORLD
08
EDP Sciences
04
01
00
20220428
03
01
D1
EDP Sciences
21
04
05
01
02
1
00
39.00
01
S
5.50
2.03
EUR
laboutique.edpsciences.fr-R001639
03
01
R001639
00
ED
E107
00
01
01
Histoire illustrée de l'informatique
08
335
03
22
113277020
17
01
P1
EDP Sciences
01
01
P1
EDP Sciences
17 avenue du Hoggar - PA de Courtaboeuf - 91944 Les Ulis cedex A
http://publications.edpsciences.org/
11
00
20220428
02
01
002071
03
9782759827053
15
9782759827053
03
01
D1
EDP Sciences
45
03
laboutique.edpsciences.fr-002071
03
01
002071
03
9782759827053
15
9782759827053
10
EA
E107
00
01
R001639
ED
E107
1
10
01
02
Hors Collection
-
01
01
Histoire illustrée de l'informatique
1
A01
01
A1503
Emmanuel Lazard
Lazard, Emmanuel
Emmanuel
Lazard
Ancien élève de l'École normale supérieure, Emmanuel Lazard est maître de conférences à l’université Paris-Dauphine où il enseigne l’architecture des ordinateurs, l’algorithmique et la programmation depuis 30 ans. Tombé dans la marmite informatique à 12 ans, il se passionne depuis pour les ordinateurs, leur technologie et leur histoire via l'écriture d'ouvrages universitaires ou grand public.
2
A01
01
A1504
Pierre Mounier-Kuhn
Mounier-Kuhn, Pierre
Pierre
Mounier-Kuhn
Pierre Mounier-Kuhn, chercheur au CNRS (Sorbonne & Centre Alexandre Koyré), enseigne l’histoire des sciences et des techniques à CentraleSupélec. Sa spécialité est l’histoire de l’informatique : innovation, recherche et enseignement supérieur, entreprises, politiques publiques. Il a publié trois livres et de nombreux articles sur ces sujets, et organisé plusieurs expositions et colloques internationaux.
3
01
fre
08
336
03
02
24
Izibook:Subject
Sélection Fêtes de fin d'année
24
Izibook:Subject
Meilleures ventes 2022
20
informatique;histoire de l'informatique;ordinateur;Internet;numérique;digital
10
BISACCOM080000
29
CLIL3057
29
CLIL4050
01
509
05
01
06
05
03
00
<p class="MsoNormal">Comment fut inventé l’ordinateur ?<br>Comment notre monde s’est-il numérisé ?<br>Qui sont les héros de cette aventure ?<br>Comment s’inscrit-elle dans l’évolution de l’humanité ?<o:p></o:p></p><p class="MsoNormal">Connaître l’histoire de l’informatique relève désormais de la culture générale.<br>De la machine d’Anticythère au cyber espionnage et aux Big Data, des cartes perforées à l’Internet, des tabulatrices aux tablettes, ce livre vous propose un voyage dans le temps, une archéologie de notre environnement numérique.<o:p></o:p></p><p></p><p class="MsoNormal">Laissez-vous emporter dans cette lecture fabuleuse, où chacun retrouvera ou découvrira ces merveilleuses créations de l’esprit humain.<o:p></o:p></p>
02
00
<p>Connaître l’histoire de l’informatique relève désormais de la culture générale.<br>De la machine d’Anticythère au cyberespionnage et aux Big Data, des cartes perforées à l’Internet, des tabulatrices aux tablettes, ce livre vous propose un voyage dans le temps, une archéologie de notre environnement numérique.<br></p>
04
00
<p>Introduction. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . <span style="white-space:pre"></span>13</p><p>I. L’antiquité du calcul. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . <span style="white-space:pre"></span>16</p><p>Introduction. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . <span style="white-space:pre"></span>17</p><p>4000 av. J.-C. } Comptage. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . <span style="white-space:pre"></span>23</p><p>env. 1000 av. J.-C. } Symboles binaires. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . <span style="white-space:pre"></span>23</p><p>env. 500 av. J.-C. } Abaques, bouliers. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . <span style="white-space:pre"></span>24</p><p>330 av. J.-C. } Logique grecque. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . <span style="white-space:pre"></span>24</p><p>env. 300 av. J.-C. } Algorithmes grecs. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . <span style="white-space:pre"></span>24</p><p>iie siècle av. J.-C. } Mécanisme d’Anticythère. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . <span style="white-space:pre"></span>25</p><p>ier siècle } Automates de Héron d’Alexandrie. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . <span style="white-space:pre"></span>26</p><p>iiie–viiie siècle } Numération indo-arabe. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . <span style="white-space:pre"></span>26</p><p>820 } Al-Khwarizmi. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . <span style="white-space:pre"></span>28</p><p>ixe siècle } Cryptanalyse. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . <span style="white-space:pre"></span>28</p><p>xe siècle } Une théologie arithmétique . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . <span style="white-space:pre"></span>28</p><p>1202 } Fibonacci et les nouvelles techniques de calcul. . . . . . . . . . . . . . <span style="white-space:pre"></span>28</p><p>xiiie siècle } Une machine logique : l’Ars magna de Raymond Lulle. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . <span style="white-space: pre;"></span>29</p><p>xiiie siècle } L’horlogerie. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . <span style="white-space:pre"></span>29</p><p>II. Tables numériques et machines mécaniques. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . <span style="white-space: pre;"></span>32</p><p>Introduction. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . <span style="white-space:pre"></span>33</p><p>1614 } Logarithmes et bâtonnets. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . <span style="white-space:pre"></span>35</p><p>1623 } Ébauche de la première machine à calculer. . . . . . . . . . . . . . . . . . . <span style="white-space:pre"></span>36</p><p>1624 } Tables logarithmiques de Briggs . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . <span style="white-space:pre"></span>37</p><p>1630 } La règle à calcul. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . <span style="white-space:pre"></span>37</p><p>1645 } La Pascaline. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . <span style="white-space:pre"></span>38</p><p>1669 } Barrême publie ses barèmes. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . <span style="white-space:pre"></span>41</p><p>1694 } L’oeuvre fondatrice de Leibniz. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . <span style="white-space:pre"></span>42</p><p>1759 } Nicole-Reine Lepaute, une marathonienne du calcul . . . . . . <span style="white-space:pre"></span>44</p><p>1770 } Le Turc mécanique. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . <span style="white-space:pre"></span>44</p><p>1793 } L’usine à calcul de Gaspard de Prony. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . <span style="white-space:pre"></span>45</p><p>1794 } Le télégraphe Chappe. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . <span style="white-space:pre"></span>46</p><p>1804 } Métier à tisser Jacquard. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . <span style="white-space:pre"></span>46</p><p>1820 } Arithmomètre. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 47</p><p>1837 } Machine analytique. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . <span style="white-space:pre"></span>48</p><p>1838 } Le code Morse. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . <span style="white-space:pre"></span>50</p><p>1843 } Lady Ada Lovelace. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . <span style="white-space:pre"></span>50</p><p>1844 } Le Scarabée d’or. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . <span style="white-space:pre"></span>52</p><p>1844 } Schwilgué : les calculatrices à touches. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . <span style="white-space:pre"></span>52</p><p>1846 } Le ruban perforé. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . <span style="white-space:pre"></span>53</p><p>1854 } Planimètre polaire d’Amsler. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . <span style="white-space:pre"></span>54</p><p>1854 } La logique Booléenne. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . <span style="white-space:pre"></span>55</p><p>1864 } Spam télégraphique. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . <span style="white-space:pre"></span>55</p><p>1865 } CCITT. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . <span style="white-space:pre"></span>55</p><p>1866 } Premier câble transatlantique. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . <span style="white-space:pre"></span>55</p><p>1867 } La machine à écrire. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . <span style="white-space:pre"></span>57</p><p>1873 } Arithmomètre d’Odhner : le best-seller mondial des calculatrices de bureau. . . . . . . . . . . . . .. . . . . . . . . <span style="white-space: pre;"></span>57</p><p>1875 } Analyseur harmonique : l’invention du calculateur analogique. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 59</p><p>1876 } Le téléphone. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 59</p><p>1876 } Additionneur de Tchebychev . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . <span style="white-space:pre"></span>60</p><p>1885 } L’Amérique entre en scène . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . <span style="white-space:pre"></span>60</p><p>1885 } Linotype et Monotype : la composition de textes automatisée. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . <span style="white-space: pre;"></span>61</p><p>1889 } La multiplicatrice directe. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . <span style="white-space:pre"></span>62</p><p>1890 } Début de la mécanographie. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . <span style="white-space:pre"></span>63</p><p>III. Le début du xxe siècle. . . . . . . . . . . . . . <span style="white-space: pre;"></span>66<br></p><p>Introduction. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . <span style="white-space:pre"></span>67</p><p>1904 } Diode et triode. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . <span style="white-space:pre"></span>69</p><p>1905 } Nomographie de M. d’Ocagne. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . <span style="white-space:pre"></span>70</p><p>1913 } Percy Ludgate. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . <span style="white-space:pre"></span>71</p><p>1913 } Totalisateur de paris mutuels. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . <span style="white-space:pre"></span>71</p><p>1918 } Bascule « Flip-Flop ». . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . <span style="white-space:pre"></span>72</p><p>1920 } Leonardo Torres-Quevedo. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . <span style="white-space:pre"></span>72</p><p>1920 } Calculateurs humains. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . <span style="white-space:pre"></span>72</p><p>1920 } Apparition du robot. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . <span style="white-space:pre"></span>74</p><p>1927 } Un cerveau d’acier. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . <span style="white-space:pre"></span>74</p><p>1928 } Carte perforée à 80 colonnes. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . <span style="white-space:pre"></span>74</p><p>1928 } Encodage de la voix. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . <span style="white-space:pre"></span>76</p><p>1928 } Problème de la décidabilité. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . <span style="white-space:pre"></span>76</p><p>1930 } Analyseur différentiel. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . <span style="white-space:pre"></span>76</p><p>1930 } Paul Otlet et le Mundaneum : l’utopie de la documentation universelle. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . <span style="white-space: pre;"></span>79</p><p>1933 } Cartes perforées : la maturation des machines. . . . . . . . . . . . . . . <span style="white-space:pre"></span>80</p><p>1937 } Alan Turing. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . <span style="white-space:pre"></span>81</p><p>1937 } Premier circuit binaire. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . <span style="white-space:pre"></span>83</p><p>1938 } Claude Shannon et les circuits binaires. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . <span style="white-space:pre"></span>83</p><p>1948 } Calculatrices Curta. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . <span style="white-space:pre"></span>84</p><p>IV. Les premiers ordinateurs. . . . . . . . . . <span style="white-space:pre"></span>86</p><p>Introduction. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . <span style="white-space:pre"></span>87</p><p>1940 } Calculateur ABC : Atanasoff-Berry Computer. . . . . . . . . . . . . . . . . <span style="white-space:pre"></span>89</p><p>1940 } Les calculateurs de Konrad Zuse. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . <span style="white-space:pre"></span>89</p><p>1941 } Hedy Lamarr et les sauts de fréquence. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . <span style="white-space:pre"></span>90</p><p>1942 } Les trois lois de la robotique. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . <span style="white-space:pre"></span>91</p><p>1938-1943 } Décryptage d’Enigma . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . <span style="white-space:pre"></span>91</p><p>1943-1945 } Colossus : décryptage des machines Lorenz . . . . . . . . . . 92</p><p>1944 } Calculateur Harvard Mark I. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . <span style="white-space:pre"></span>94</p><p>1944 } Lumitype : naissance de la photocomposition. . . . . . . . . . . . . . . <span style="white-space:pre"></span>98</p><p>1945 } Vannevar Bush et l’hypertexte. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . <span style="white-space:pre"></span>98</p><p>1945 } ENIAC. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . <span style="white-space:pre"></span>99</p><p>1945 } Rapport de von Neumann. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . <span style="white-space:pre"></span>102</p><p>1946 } Méthode de Monte-Carlo. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . <span style="white-space:pre"></span>104</p><p>1947 } « Bug » sur le Mark II. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . <span style="white-space:pre"></span>104</p><p>1947 } Transistor au germanium. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . <span style="white-space:pre"></span>105</p><p>1947 } Tube de Williams-Kilburn. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . <span style="white-space:pre"></span>105</p><p>1948 } Les pionniers britanniques : Baby, EDSAC et les autres . . . <span style="white-space:pre"></span>106</p><p>1948 } Premier programme enregistré. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . <span style="white-space:pre"></span>110</p><p>1948 } IBM 604. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . <span style="white-space:pre"></span>111</p><p>1948 } Théorie de l’information. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . <span style="white-space:pre"></span>112</p><p>1948 } Cybernétique de Wiener. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . <span style="white-space:pre"></span>112</p><p>1949 } Dispositifs de mémorisation. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . <span style="white-space:pre"></span>113</p><p>1950 } Les codes de Hamming. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . <span style="white-space:pre"></span>114</p><p>1950 } Une révolution mondiale. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . <span style="white-space:pre"></span>114</p><p>1951 } Premiers ordinateurs en URSS. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 118</p><p>V. L’ère des « gros systèmes » : du Whirlwind à la loi de Moore. . . . . . . . . . . <span style="white-space: pre;"></span>120</p><p>Introduction. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . <span style="white-space:pre"></span>121</p><p>1950 } Augmenter la productivité. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . <span style="white-space:pre"></span>123</p><p>1951 } Premiers ordinateurs commerciaux : le Ferranti Mk1 . . . . . . <span style="white-space:pre"></span>123</p><p>1951 } Premiers ordinateurs commerciaux : l’UNIVAC 1. . . . . . . . . . . . . <span style="white-space:pre"></span>124</p><p>1951 } Premier ordinateur temps-réel : le Whirlwind au MIT. . . . . . . <span style="white-space:pre"></span>127</p><p>1951 } Premiers ordinateurs IBM. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . <span style="white-space:pre"></span>128</p><p>1952 } Calculateur Bull Gamma 3. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . <span style="white-space:pre"></span>129</p><p>1952 } Premiers ordinateurs commerciaux : LEO, l’ordinateur des salons de thé. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . <span style="white-space: pre;"></span>129</p><p>1952 } Le tambour magnétique. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . <span style="white-space:pre"></span>130</p><p>1952 } La reconnaissance vocale. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . <span style="white-space:pre"></span>130</p><p>1953 } Mémoire à tores de ferrite. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . <span style="white-space:pre"></span>130</p><p>1954 } Théorie des Algorithmes. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . <span style="white-space:pre"></span>131</p><p>1954 } L’informatique avant les ordinateurs : un centre de traitement bancaire dans les années cinquante. . . . . . . . . . . . . . . . . <span style="white-space: pre;"></span>131</p><p>1954 } Premier ordinateur français : « CUBA » de la SEA. . . . . . . . . . . . . <span style="white-space:pre"></span>132</p><p>1954 } Le transistor bon marché. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . <span style="white-space:pre"></span>134</p><p>1954 } Traduction automatique. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . <span style="white-space:pre"></span>134</p><p>1955 } Avènement des transistors : la « deuxième génération ». . <span style="white-space:pre"></span>135</p><p>1955 } IBM 650 : apparition en France de l’ordinateur. . . . . . . . . . . . . . . <span style="white-space:pre"></span>138</p><p>1956 } Le disque dur. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . <span style="white-space:pre"></span>140</p><p>1956 } Genèse des systèmes d’exploitation. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . <span style="white-space:pre"></span>142</p><p>1956 } L’intelligence artificielle. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . <span style="white-space:pre"></span>142</p><p>1956 } The General and Logical Theory of Automata. . . . . . . . . . . . . . . . <span style="white-space:pre"></span>143</p><p>1957 } Logic Theorist. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . <span style="white-space:pre"></span>143</p><p>1957 } FORTRAN. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . <span style="white-space:pre"></span>144</p><p>1958 } Maintenance et fiabilité. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . <span style="white-space:pre"></span>144</p><p>1958 } Ordinateur ternaire Setun. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . <span style="white-space:pre"></span>146</p><p>1958 } Premier circuit intégré. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . <span style="white-space:pre"></span>146</p><p>1958 } Début du traitement de texte . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . <span style="white-space:pre"></span>147</p><p>1959 } IBM 705 : le traitement de masse dans la banque . . . . . . . . . . . <span style="white-space:pre"></span>148</p><p>1959 } LISP . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . <span style="white-space:pre"></span>148</p><p>1959 } Parametron. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . <span style="white-space:pre"></span>148</p><p>1959 } PDP-1 de DEC. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . <span style="white-space:pre"></span>149</p><p>1959 } Quicksort. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . <span style="white-space:pre"></span>149</p><p>1959 } CAB 500 de la SEA : un ordinateur personnel interactif. . . . <span style="white-space:pre"></span>150</p><p>1960 } Analyseur différentiel à EDF . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . <span style="white-space:pre"></span>150</p><p>1960 } Ordinateur analogique électronique. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . <span style="white-space:pre"></span>152</p><p>1960 } COBOL. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . <span style="white-space:pre"></span>152</p><p>1960 } Transistor à effet de champ. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . <span style="white-space:pre"></span>153</p><p>1960 } ALGOL 60. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . <span style="white-space:pre"></span>153</p><p>1960 } Olivetti Elea 9003. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . <span style="white-space:pre"></span>153</p><p>1960 } Bull Gamma 60. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . <span style="white-space:pre"></span>154</p><p>1960 } IBM 1401 : le best-seller. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . <span style="white-space:pre"></span>155</p><p>1960 } Port RS-232. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . <span style="white-space:pre"></span>156</p><p>1961 } IBM 7030 Stretch. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . <span style="white-space:pre"></span>156</p><p>1961 } CTSS : l’invention du Time-Sharing. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . <span style="white-space:pre"></span>157</p><p>1961 } Unimate, la robotique industrielle. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . <span style="white-space:pre"></span>158</p><p>1962 } Naissance du terme informatique. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . <span style="white-space:pre"></span>158</p><p>1962 } LINC. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . <span style="white-space:pre"></span>158</p><p>1962 } IBM SABRE : le premier système de réservation en ligne. . <span style="white-space:pre"></span>159</p><p>1962 } Courbes de Bézier. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . <span style="white-space:pre"></span>159</p><p>1962 } Spacewar!. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . <span style="white-space:pre"></span>160</p><p>1962 } Système STRIDA : la défense aérienne. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . <span style="white-space:pre"></span>160</p><p>1962 } Atlas et la mémoire virtuelle. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . <span style="white-space:pre"></span>160</p><p>1963 } Infographie. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . <span style="white-space:pre"></span>162</p><p>1963 } Pilotage et conquête spatiale. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . <span style="white-space:pre"></span>163</p><p>1963 } Code ASCII. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . <span style="white-space:pre"></span>164</p><p>1963 } Formation des informaticiens . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . <span style="white-space:pre"></span>165</p><p>1963 } Chèque à lecture magnétique CMC7 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . <span style="white-space:pre"></span>166</p><p>1964 } IBM System/360. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . <span style="white-space:pre"></span>166</p><p>1964 } Langage BASIC . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . <span style="white-space:pre"></span>171</p><p>1964 } Superordinateur CDC 6600 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . <span style="white-space:pre"></span>171</p><p>1965 } Alphaville . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . <span style="white-space:pre"></span> 172</p><p>VI. Les mini-ordinateurs. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . <span style="white-space:pre"></span>174</p><p>Introduction. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . <span style="white-space:pre"></span>175</p><p>L’évolution des ordinateurs : une question de générations ?. . . . . . . . . . . . . . .. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . <span style="white-space: pre;"></span>178</p><p>1963 } L’interface avec l’ordinateur : le téléimprimeur. . . . . . . . . . . . . . . <span style="white-space:pre"></span>179</p><p>1965 } Loi de Moore. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . <span style="white-space:pre"></span>179</p><p>1965 } Algorithme FFT. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . <span style="white-space:pre"></span>181</p><p>1965 } PDP-8 de DEC. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . <span style="white-space:pre"></span>183</p><p>1965 } Olivetti Programma 101. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 184</p><p>1965 } L’ère des systèmes. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . <span style="white-space:pre"></span>184</p><p>1965 } ELIZA . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . <span style="white-space:pre"></span>185</p><p>1965 } Écran tactile . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . <span style="white-space:pre"></span>185</p><p>1966 } Le Plan Calcul . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . <span style="white-space:pre"></span>185</p><p>1966 } Invention de la DRAM. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 187</p><p>1966 } Modem acoustique. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . <span style="white-space:pre"></span>187</p><p>1966 } Star Trek. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . <span style="white-space:pre"></span>188</p><p>1967 } Langage Logo. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . <span style="white-space:pre"></span>188</p><p>1967 } Début d’une société de services . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . <span style="white-space:pre"></span>188</p><p>1967 } Simula 67, la programmation orientée-objet. . . . . . . . . . . . . . . . . <span style="white-space:pre"></span>189</p><p>1968 } The Art of Computer Programming. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 189</p><p>1968 } Dendral, un système expert. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . <span style="white-space:pre"></span>190</p><p>1968 } Le génie logiciel. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . <span style="white-space:pre"></span>190</p><p>1968 } Dijkstra : de la crise du software à la programmation structurée. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . <span style="white-space: pre;"></span>190</p><p>1968 } Démo de la souris. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 191</p><p>1968 } Mémoire cache. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . <span style="white-space:pre"></span>192</p><p>1969 } Logiciel. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . <span style="white-space:pre"></span>193</p><p>1969 } ARPANET. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . <span style="white-space:pre"></span>193</p><p>1969 } Margaret Hamilton et les missions Apollo. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . <span style="white-space:pre"></span>195</p><p>1969 } Unbundling : dégroupage du matériel et du logiciel. . . . . . . <span style="white-space:pre"></span>196</p><p>1969 } Langages de programmation : une tour de Babel. . . . . . . . . . . <span style="white-space:pre"></span>197</p><p>1969 } 2001, l’Odyssée de l’espace. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . <span style="white-space:pre"></span>197</p><p>1969 } Perceptrons. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . <span style="white-space:pre"></span>198</p><p>1970 } De « IBM et les 7 nains » au BUNCH. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . <span style="white-space:pre"></span>198</p><p>1970 } Le jeu de la vie. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . <span style="white-space:pre"></span>199</p><p>1970 } Disquette. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . <span style="white-space:pre"></span>199</p><p>1970 } Unix. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . <span style="white-space:pre"></span>201</p><p>1970 } PDP-11 de DEC : les minis transforment l’essai . . . . . . . . . . . . . . . <span style="white-space:pre"></span>201</p><p>1970 } Pascal. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . <span style="white-space:pre"></span>201</p><p>1970 } Fibre optique. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . <span style="white-space:pre"></span>201</p><p>1971 } Premier email. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . <span style="white-space:pre"></span>202</p><p>1971 } Théorie de la NP-complétude. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . <span style="white-space:pre"></span>203</p><p>1971 } Le « dispatching » à Électricité de France : contrôle, commande et synchronisation du réseau. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . <span style="white-space: pre;"></span>203</p><p>1971 } Microprocesseur 4004. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . <span style="white-space:pre"></span>205</p><p>1971 } La « Silicon Valley ». . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . <span style="white-space:pre"></span>206</p><p>1972 } Pong. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . <span style="white-space:pre"></span>206</p><p>1972 } Une nouveauté : l’écran-clavier . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . <span style="white-space:pre"></span>207</p><p>1972 } Nouveaux langages, nouveaux paradigmes de programmation. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . <span style="white-space: pre;"></span>207</p><p>1972 } La HP-35 : une calculatrice électronique scientifique. . . . . . . <span style="white-space:pre"></span>208</p><p>1973 } Ethernet. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . <span style="white-space:pre"></span>209</p><p>1973 } Invalidation des brevets de l’ENIAC. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . <span style="white-space:pre"></span>209</p><p>1973 } La miniaturisation. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . <span style="white-space:pre"></span>210</p><p>1973 } Puce RFID. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . <span style="white-space:pre"></span>210</p><p>1973 } La téléphonie mobile analogique. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . <span style="white-space:pre"></span>210</p><p>1973 } Playboy et la compression d’images . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . <span style="white-space:pre"></span>210</p><p>1973 } L’Alto au Xerox PARC. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . <span style="white-space:pre"></span>211</p><p>1973 } Code-barres. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . <span style="white-space:pre"></span> 211</p><p>1974 } Affaire SAFARI : création de la CNIL. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . <span style="white-space:pre"></span>212</p><p>1974 } Microprocesseur 8080. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . <span style="white-space:pre"></span>212</p><p>1975 } Bases de données relationnelles, SQL. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . <span style="white-space:pre"></span>212</p><p>1975 } The Mythical Man-Month. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . <span style="white-space:pre"></span>214</p><p>1975 } Réseau Cyclades. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . <span style="white-space:pre"></span>214</p><p>VII. La micro-informatique. . . . . . . . . . . . . . <span style="white-space:pre"></span>218</p><p>Introduction. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . <span style="white-space:pre"></span>219</p><p>1971 } Kenbak-1. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . <span style="white-space:pre"></span>221</p><p>1973 } Le Micral de R2E. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . <span style="white-space:pre"></span>221</p><p>1973 } Le MCM/70. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . <span style="white-space:pre"></span> 223</p><p>1974 } Carte à puce mémoire. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . <span style="white-space:pre"></span>223</p><p>1975 } L’avènement des microprocesseurs . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . <span style="white-space:pre"></span>223</p><p>1975 } Premiers kits de micro-ordinateurs. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . <span style="white-space:pre"></span>224</p><p>1975 } Smaky, le petit Suisse. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . <span style="white-space:pre"></span>226</p><p>1975 } Revues informatiques. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . <span style="white-space:pre"></span>226</p><p>1975 } Microsoft. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . <span style="white-space:pre"></span>227</p><p>1975 } Système d’exploitation CP/M. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . <span style="white-space:pre"></span>229</p><p>1975 } Newell et sa théière. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . <span style="white-space:pre"></span>229</p><p>1976 } Microprocesseur Z80. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . <span style="white-space:pre"></span>230</p><p>1976 } Cryptographie à clé publique. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . <span style="white-space:pre"></span>230</p><p>1976 } Imprimante laser. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . <span style="white-space:pre"></span>231</p><p>1976 } Cray I. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . <span style="white-space:pre"></span>232</p><p>1976 } Théorème des quatre couleurs. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . <span style="white-space:pre"></span>233</p><p>1977 } Apple II. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . <span style="white-space:pre"></span>234</p><p>1977 } Mini-ordinateur VAX-11/780. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . <span style="white-space:pre"></span>237</p><p>1977 } Premiers jeux d’aventure. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . <span style="white-space:pre"></span>238</p><p>1977 } Carte à microprocesseur Bull CP8. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . <span style="white-space:pre"></span>238</p><p>1977 } Numérique mobile . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . <span style="white-space:pre"></span>239</p><p>1978 } Rapport Nora-Minc. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . <span style="white-space:pre"></span>239</p><p>1978 } Les microprocesseurs 16 bits. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . <span style="white-space:pre"></span>240</p><p>1978 } Transpac : un réseau numérique de données. . . . . . . . . . . . . . . . . <span style="white-space:pre"></span>241</p><p>1978 } Jeux vidéo d’arcade. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . <span style="white-space:pre"></span>242</p><p>1978 } Computerized Bulletin Board System. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . <span style="white-space:pre"></span>243</p><p>1978 } Premier « spam ». . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . <span style="white-space:pre"></span>243</p><p>1979 } VisiCalc. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . <span style="white-space:pre"></span>244</p><p>1979 } ADA. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . <span style="white-space:pre"></span>244</p><p>1979 } 42. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . <span style="white-space:pre"></span>244</p><p>1980 } Progiciels mathématiques. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . <span style="white-space:pre"></span>245</p><p>1980 } Usenet. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . <span style="white-space:pre"></span>245</p><p>1981 } Fondation de Logitech. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . <span style="white-space:pre"></span>245</p><p>1981 } Les premiers portables . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . <span style="white-space:pre"></span>245</p><p>1981 } IBM PC. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . <span style="white-space:pre"></span>246</p><p>1981 } ZX81 : le micro-ordinateur bon marché. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . <span style="white-space:pre"></span>247</p><p>1981 } Microprocesseur RISC. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . <span style="white-space:pre"></span>249</p><p>1981 } Ultima et les jeux de rôle. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 249</p><p>1981 } La cinquième génération. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . <span style="white-space:pre"></span>250</p><p>1982 } Le Minitel. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . <span style="white-space:pre"></span>250</p><p>1982 } Émoticônes. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . <span style="white-space:pre"></span>251</p><p>1982 } Semi-conducteurs : une guerre américano-japonaise. . . . . . <span style="white-space:pre"></span>251</p><p>1982 } Commodore 64. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . <span style="white-space:pre"></span>251</p><p>1982 } Magazine TIME : l’ordinateur « Man of the year ». . . . . . . . . . . . <span style="white-space:pre"></span>252</p><p>1982 } TRON, le film. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . <span style="white-space:pre"></span>252</p><p>1982 } Shareware. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . <span style="white-space:pre"></span>252</p><p>1982 } Sun Microsystems. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . <span style="white-space:pre"></span>253</p><p>1983 } Wargames, le film. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . <span style="white-space:pre"></span>253</p><p>1983 } Le langage C++. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . <span style="white-space:pre"></span>254</p><p>1983 } Le protocole MIDI. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . <span style="white-space:pre"></span>254</p><p>1984 } Le Cédérom. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . <span style="white-space:pre"></span>254</p><p>1984 } Psion Organiser I. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . <span style="white-space:pre"></span>254</p><p>1984 } Macintosh. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . <span style="white-space:pre"></span>255</p><p>1984 } Cyberpunk et Cyberespace. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . <span style="white-space:pre"></span>256</p><p>1984 } PostScript. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . <span style="white-space:pre"></span>257</p><p>1984 } Tetris. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . <span style="white-space:pre"></span>257</p><p>1984 } Skynet. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . <span style="white-space:pre"></span>258</p><p>1985 } Gigaflops. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . <span style="white-space:pre"></span>258</p><p>1985 } Manifeste GNU. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . <span style="white-space:pre"></span>259</p><p>1985 } Plan informatique pour tous. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . <span style="white-space:pre"></span>259</p><p>1985 } Symbolics.com. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . <span style="white-space:pre"></span>259</p><p>1985 } Le i386 et la miniaturisation. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . <span style="white-space:pre"></span>260</p><p>1985 } Connection Machine. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . <span style="white-space:pre"></span>260</p><p>1985 } Leet speak - 1337 5|*34|<. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . <span style="white-space:pre"></span>261</p><p>1986 } Premier virus MS-DOS. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . <span style="white-space:pre"></span>262</p><p>1987 } OS/2 d’IBM. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . <span style="white-space:pre"></span>262</p><p>1987 } GSM. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . <span style="white-space:pre"></span>262</p><p>1987 } Taïwan monte en puissance . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . <span style="white-space:pre"></span>262</p><p>1988 } Premier ver internet. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . <span style="white-space:pre"></span>263</p><p>1989 } SimCity. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . <span style="white-space:pre"></span>263</p><p>1990 } Microsoft Office. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . <span style="white-space:pre"></span>264</p><p>1990 } ARM. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . <span style="white-space:pre"></span>264</p><p>1990 } Stations NeXT de Steve Jobs. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . <span style="white-space:pre"></span>265</p><p>1990 } Electronic Frontier Fondation. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . <span style="white-space:pre"></span>266</p><p>1991 } L’Inde entre en scène. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 266</p><p>1991 } Naissance de Linux. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . <span style="white-space:pre"></span>267</p><p>1991 } Le langage Python. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . <span style="white-space:pre"></span>268</p><p>VIII. L’ère des réseaux numériques. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . <span style="white-space: pre;"></span> 270</p><p>Introduction. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . <span style="white-space:pre"></span>271</p><p>1992 } JPEG . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . <span style="white-space:pre"></span>278</p><p>1993 } Le Web et l’ouverture de l’internet . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . <span style="white-space:pre"></span>279</p><p>1993 } Cisco. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . <span style="white-space:pre"></span>279</p><p>1993 } NCSA Mosaic. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . <span style="white-space:pre"></span>280</p><p>1993 } Architecture client-serveur. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . <span style="white-space:pre"></span>280</p><p>1994 } Netscape Navigator . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . <span style="white-space:pre"></span>280</p><p>1994 } Cookies . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . <span style="white-space:pre"></span>280</p><p>1994 } Algorithme quantique. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . <span style="white-space:pre"></span>281</p><p>1994 } QR-code. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . <span style="white-space:pre"></span>282</p><p>1994 } Factorisation du RSA-129. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . <span style="white-space:pre"></span>282</p><p>1994 } Bug du Pentium. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . <span style="white-space:pre"></span>283</p><p>1995 } Le langage PHP. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . <span style="white-space:pre"></span>283</p><p>1995 } Le langage Java. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . <span style="white-space:pre"></span>284</p><p>1995 } Toy Story. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . <span style="white-space:pre"></span>284</p><p>1995 } JavaScript . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . <span style="white-space:pre"></span> 284</p><p>1995 } Protocole IPv6 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . <span style="white-space:pre"></span>284</p><p>1995 } Yahoo! . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . <span style="white-space:pre"></span>285</p><p>1995 } altavista.digital.com. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . <span style="white-space:pre"></span>285</p><p>1995 } Amazon.com. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . <span style="white-space:pre"></span>285</p><p>1995 } Le DVD-ROM. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . <span style="white-space:pre"></span>286</p><p>1995 } Windows 95. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . <span style="white-space:pre"></span>286</p><p>1996 } Le Network Computer. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . <span style="white-space:pre"></span>287</p><p>1996 } Explosion d’Ariane 5 : le coût du bogue. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . <span style="white-space:pre"></span>287</p><p>1996 } La Chine entre en scène. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . <span style="white-space:pre"></span>287</p><p>1997 } Deep Blue bat Kasparov. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 288</p><p>1997 } Bluetooth et WiFi. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . <span style="white-space:pre"></span>289</p><p>1997 } Google. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . <span style="white-space:pre"></span>289</p><p>1997 } Téraflops. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . <span style="white-space:pre"></span>291</p><p>1997 } eSport. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . <span style="white-space:pre"></span>291</p><p>1997 } Papier électronique. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . <span style="white-space:pre"></span>292</p><p>1997 } Snake pour téléphones mobiles. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . <span style="white-space:pre"></span>292</p><p>1998 } ICANN : la gouvernance de l’internet. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . <span style="white-space:pre"></span>293</p><p>1999 } Napster et le peer-to-peer. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . <span style="white-space:pre"></span>293</p><p>1999 } Méthode B et METEOR. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 293</p><p>1999 } Développement collaboratif. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . <span style="white-space:pre"></span>294</p><p>1999 } Naissance du terme « blog ». . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . <span style="white-space:pre"></span>295</p><p>2000 } Bogue de l’an 2000. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . <span style="white-space:pre"></span>295</p><p>2000 } La bulle internet éclate. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . <span style="white-space:pre"></span>296</p><p>2000 } Clés USB. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . <span style="white-space:pre"></span>296</p><p>2000 } Déni de service distribué. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . <span style="white-space:pre"></span>297</p><p>2001 } iPod et iTunes d’Apple. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . <span style="white-space:pre"></span>297</p><p>2001 } Wikipédia. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . <span style="white-space:pre"></span>298</p><p>2001 } Manifeste agile. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . <span style="white-space:pre"></span>298</p><p>2002 } BOINC et SETI@Home. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . <span style="white-space:pre"></span>299</p><p>2003 } Passage aux 64 bits. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . <span style="white-space:pre"></span>299</p><p>2003 } L’effet Streisand. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . <span style="white-space:pre"></span>300</p><p>2004 } CAPTCHA. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . <span style="white-space:pre"></span>300</p><p>2004 } World of Warcraft et les MMORPG. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . <span style="white-space:pre"></span>300</p><p>2005 } IBM cède ses PC à Lenovo. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . <span style="white-space:pre"></span>302</p><p>2005 } Peste du sang corrompu. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . <span style="white-space:pre"></span>302</p><p>2006 } Multiprocesseurs. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . <span style="white-space:pre"></span>303</p><p>2006 } Les « nano-ordinateurs ». . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . <span style="white-space:pre"></span>304</p><p>2007 } Réseaux sociaux. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . <span style="white-space:pre"></span>304</p><p>2007 } Stockage flash. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . <span style="white-space:pre"></span>304</p><p>2007 } iPhone. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . <span style="white-space:pre"></span>304</p><p>2007 } Wikileaks . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 305</p><p>2008 } Pétaflops. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . <span style="white-space:pre"></span>305</p><p>2008 } Applications innovantes. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . <span style="white-space:pre"></span>307</p><p>2008 } Bitcoin. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . <span style="white-space:pre"></span>308</p><p>2010 } Le big data. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 308</p><p>2010 } L’apprentissage profond. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . <span style="white-space:pre"></span>308</p><p>2010 } Virus Stuxnet. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . <span style="white-space:pre"></span>309</p><p>2010 } Flash crash boursier. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . <span style="white-space:pre"></span>309</p><p>2010 } Huawei : apparition d’une multinationale. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . <span style="white-space:pre"></span>309</p><p>2011 } Stockage en ligne : le cloud computing. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . <span style="white-space:pre"></span>311</p><p>2011 } Watson gagne Jeopardy!. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . <span style="white-space:pre"></span>312</p><p>2012 } Imprimante 3D. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 313</p><p>2013 } Réalité augmentée, réalité virtuelle. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . <span style="white-space:pre"></span>313</p><p>2013 } La NSA et Edward Snowden. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . <span style="white-space:pre"></span>314</p><p>2013 } Algocratie. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . <span style="white-space:pre"></span>315</p><p>2014 } Objets connectés. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . <span style="white-space:pre"></span>316</p><p>2017 } Youtubeur. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . <span style="white-space:pre"></span>316</p><p>2018 } « Hype cycle ». . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . <span style="white-space:pre"></span>316</p><p>2021 } Téléphonie mobile en 5G. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . <span style="white-space:pre"></span>318</p><p>2021 } TSMC et l’industrie des semi-conducteurs. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . <span style="white-space:pre"></span>318</p><p>Annexes. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . <span style="white-space:pre"></span>321</p><p>Les performances au fil du temps. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . <span style="white-space:pre"></span>322</p><p>Bibliographie . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 324</p><p>Musées et collections . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . <span style="white-space:pre"></span>327</p><p>Index . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . <span style="white-space:pre"></span>329</p>
03
00
01
La Montagne
La carte à puce, fierté française
https://laboutique.edpsciences.fr/review/451
01
20240325
03
00
01
La Montagne, L'éveil de la Haute Loire, Le Populaire du Centre, Le Berry Républicain, La République du Centre, Le Journal du Centre, L'Echo Républicain, L'Yonne Républicaine
Le 25 mars 1974, Roland Moreno déposait le brevet d'une innovation révolutionnaire
https://laboutique.edpsciences.fr/review/452
01
20240325
03
00
02
Actualitté
Mémoire, sécurité et informatique : des livres pour mieux comprendre
https://actualitte.com/article/115985/livres/memoire-securite-et-informatique-des-livres-pour-mieux-comprendre
01
20240307
03
00
01
Les sables VENDEE JOURNAL
Histoire illustrée de l'informatique, Emmanuel Lazard et Pierre Mounier Kuhn
https://laboutique.edpsciences.fr/review/330
01
20230504
03
00
01
REVUE DE L'ELECTRICITE ET DE L'ELECTRONIQUE
Histoire illustrée de l'informatique
https://laboutique.edpsciences.fr/review/255
01
20221109
03
00
02
www.radiofrance.fr
Ordinateurs : demandez le programme ! || Entretien avec P. Mounier-Kuhn dans l'émission 'Eurêka !', à propos de l'histoire de l'informatique. Durée : 58 mn.
https://www.radiofrance.fr/franceculture/podcasts/eureka/ordinateur-demandez-le-programme-3673779
https://laboutique.edpsciences.fr/review/199
01
20220818
21
00
06
01
https://laboutique.edpsciences.fr/produit/1255/9782759827053/histoire-illustree-de-l-informatique
01
00
03
02
https://laboutique.edpsciences.fr/system/product_pictures/data/009/982/614/original/9782759827046-Histoire-Info-3e_couv-sofedis.jpg?1648057092
01
P1
EDP Sciences
01
01
P1
EDP Sciences
17 avenue du Hoggar - PA de Courtaboeuf - 91944 Les Ulis cedex A
http://publications.edpsciences.org/
04
11
00
20220428
01
00
20220428
2024
06
3052868830012
01
WORLD
13
03
9782987527046
15
9782987527046
13
03
9782759827046
15
9782759827046
06
03
9782759829545
15
9782759829545
WORLD
08
EDP Sciences
04
01
00
20220428
03
01
D1
EDP Sciences
20
04
05
01
02
1
00
26.99
01
S
5.50
1.41
EUR
04
06
01
02
1
00
94.99
01
S
5.50
1.41
EUR
01
04
06
01
02
1
00
104.99
01
S
5.50
5.47
USD
01
laboutique.edpsciences.fr-R002036
03
01
R002036
00
ED
E101
00
01
01
Histoire illustrée de l'informatique
22
28968495
17
01
P1
EDP Sciences
01
01
P1
EDP Sciences
17 avenue du Hoggar - PA de Courtaboeuf - 91944 Les Ulis cedex A
http://publications.edpsciences.org/
11
00
20220428
02
01
002365
03
9782759829545
15
9782759829545
03
01
D1
EDP Sciences
45
03
laboutique.edpsciences.fr-002365
03
01
002365
03
9782759829545
15
9782759829545
10
EA
E101
00
01
R002036
ED
E101
1
10
01
02
Hors Collection
-
01
01
Histoire illustrée de l'informatique
1
A01
01
A1503
Emmanuel Lazard
Lazard, Emmanuel
Emmanuel
Lazard
Ancien élève de l'École normale supérieure, Emmanuel Lazard est maître de conférences à l’université Paris-Dauphine où il enseigne l’architecture des ordinateurs, l’algorithmique et la programmation depuis 30 ans. Tombé dans la marmite informatique à 12 ans, il se passionne depuis pour les ordinateurs, leur technologie et leur histoire via l'écriture d'ouvrages universitaires ou grand public.
2
A01
01
A1504
Pierre Mounier-Kuhn
Mounier-Kuhn, Pierre
Pierre
Mounier-Kuhn
Pierre Mounier-Kuhn, chercheur au CNRS (Sorbonne & Centre Alexandre Koyré), enseigne l’histoire des sciences et des techniques à CentraleSupélec. Sa spécialité est l’histoire de l’informatique : innovation, recherche et enseignement supérieur, entreprises, politiques publiques. Il a publié trois livres et de nombreux articles sur ces sujets, et organisé plusieurs expositions et colloques internationaux.
3
01
fre
02
24
Izibook:Subject
Sélection Fêtes de fin d'année
24
Izibook:Subject
Meilleures ventes 2022
20
informatique;histoire de l'informatique;ordinateur;Internet;numérique;digital
10
BISACCOM080000
29
CLIL3057
29
CLIL4050
01
509
05
01
06
05
03
00
<p class="MsoNormal">Comment fut inventé l’ordinateur ?<br>Comment notre monde s’est-il numérisé ?<br>Qui sont les héros de cette aventure ?<br>Comment s’inscrit-elle dans l’évolution de l’humanité ?<o:p></o:p></p><p class="MsoNormal">Connaître l’histoire de l’informatique relève désormais de la culture générale.<br>De la machine d’Anticythère au cyber espionnage et aux Big Data, des cartes perforées à l’Internet, des tabulatrices aux tablettes, ce livre vous propose un voyage dans le temps, une archéologie de notre environnement numérique.<o:p></o:p></p><p></p><p class="MsoNormal">Laissez-vous emporter dans cette lecture fabuleuse, où chacun retrouvera ou découvrira ces merveilleuses créations de l’esprit humain.<o:p></o:p></p>
02
00
<p>Connaître l’histoire de l’informatique relève désormais de la culture générale.<br>De la machine d’Anticythère au cyberespionnage et aux Big Data, des cartes perforées à l’Internet, des tabulatrices aux tablettes, ce livre vous propose un voyage dans le temps, une archéologie de notre environnement numérique.<br></p>
04
00
<p>Introduction. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . <span style="white-space:pre"></span>13</p><p>I. L’antiquité du calcul. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . <span style="white-space:pre"></span>16</p><p>Introduction. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . <span style="white-space:pre"></span>17</p><p>4000 av. J.-C. } Comptage. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . <span style="white-space:pre"></span>23</p><p>env. 1000 av. J.-C. } Symboles binaires. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . <span style="white-space:pre"></span>23</p><p>env. 500 av. J.-C. } Abaques, bouliers. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . <span style="white-space:pre"></span>24</p><p>330 av. J.-C. } Logique grecque. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . <span style="white-space:pre"></span>24</p><p>env. 300 av. J.-C. } Algorithmes grecs. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . <span style="white-space:pre"></span>24</p><p>iie siècle av. J.-C. } Mécanisme d’Anticythère. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . <span style="white-space:pre"></span>25</p><p>ier siècle } Automates de Héron d’Alexandrie. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . <span style="white-space:pre"></span>26</p><p>iiie–viiie siècle } Numération indo-arabe. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . <span style="white-space:pre"></span>26</p><p>820 } Al-Khwarizmi. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . <span style="white-space:pre"></span>28</p><p>ixe siècle } Cryptanalyse. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . <span style="white-space:pre"></span>28</p><p>xe siècle } Une théologie arithmétique . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . <span style="white-space:pre"></span>28</p><p>1202 } Fibonacci et les nouvelles techniques de calcul. . . . . . . . . . . . . . <span style="white-space:pre"></span>28</p><p>xiiie siècle } Une machine logique : l’Ars magna de Raymond Lulle. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . <span style="white-space: pre;"></span>29</p><p>xiiie siècle } L’horlogerie. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . <span style="white-space:pre"></span>29</p><p>II. Tables numériques et machines mécaniques. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . <span style="white-space: pre;"></span>32</p><p>Introduction. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . <span style="white-space:pre"></span>33</p><p>1614 } Logarithmes et bâtonnets. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . <span style="white-space:pre"></span>35</p><p>1623 } Ébauche de la première machine à calculer. . . . . . . . . . . . . . . . . . . <span style="white-space:pre"></span>36</p><p>1624 } Tables logarithmiques de Briggs . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . <span style="white-space:pre"></span>37</p><p>1630 } La règle à calcul. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . <span style="white-space:pre"></span>37</p><p>1645 } La Pascaline. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . <span style="white-space:pre"></span>38</p><p>1669 } Barrême publie ses barèmes. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . <span style="white-space:pre"></span>41</p><p>1694 } L’oeuvre fondatrice de Leibniz. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . <span style="white-space:pre"></span>42</p><p>1759 } Nicole-Reine Lepaute, une marathonienne du calcul . . . . . . <span style="white-space:pre"></span>44</p><p>1770 } Le Turc mécanique. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . <span style="white-space:pre"></span>44</p><p>1793 } L’usine à calcul de Gaspard de Prony. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . <span style="white-space:pre"></span>45</p><p>1794 } Le télégraphe Chappe. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . <span style="white-space:pre"></span>46</p><p>1804 } Métier à tisser Jacquard. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . <span style="white-space:pre"></span>46</p><p>1820 } Arithmomètre. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 47</p><p>1837 } Machine analytique. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . <span style="white-space:pre"></span>48</p><p>1838 } Le code Morse. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . <span style="white-space:pre"></span>50</p><p>1843 } Lady Ada Lovelace. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . <span style="white-space:pre"></span>50</p><p>1844 } Le Scarabée d’or. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . <span style="white-space:pre"></span>52</p><p>1844 } Schwilgué : les calculatrices à touches. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . <span style="white-space:pre"></span>52</p><p>1846 } Le ruban perforé. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . <span style="white-space:pre"></span>53</p><p>1854 } Planimètre polaire d’Amsler. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . <span style="white-space:pre"></span>54</p><p>1854 } La logique Booléenne. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . <span style="white-space:pre"></span>55</p><p>1864 } Spam télégraphique. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . <span style="white-space:pre"></span>55</p><p>1865 } CCITT. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . <span style="white-space:pre"></span>55</p><p>1866 } Premier câble transatlantique. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . <span style="white-space:pre"></span>55</p><p>1867 } La machine à écrire. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . <span style="white-space:pre"></span>57</p><p>1873 } Arithmomètre d’Odhner : le best-seller mondial des calculatrices de bureau. . . . . . . . . . . . . .. . . . . . . . . <span style="white-space: pre;"></span>57</p><p>1875 } Analyseur harmonique : l’invention du calculateur analogique. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 59</p><p>1876 } Le téléphone. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 59</p><p>1876 } Additionneur de Tchebychev . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . <span style="white-space:pre"></span>60</p><p>1885 } L’Amérique entre en scène . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . <span style="white-space:pre"></span>60</p><p>1885 } Linotype et Monotype : la composition de textes automatisée. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . <span style="white-space: pre;"></span>61</p><p>1889 } La multiplicatrice directe. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . <span style="white-space:pre"></span>62</p><p>1890 } Début de la mécanographie. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . <span style="white-space:pre"></span>63</p><p>III. Le début du xxe siècle. . . . . . . . . . . . . . <span style="white-space: pre;"></span>66<br></p><p>Introduction. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . <span style="white-space:pre"></span>67</p><p>1904 } Diode et triode. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . <span style="white-space:pre"></span>69</p><p>1905 } Nomographie de M. d’Ocagne. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . <span style="white-space:pre"></span>70</p><p>1913 } Percy Ludgate. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . <span style="white-space:pre"></span>71</p><p>1913 } Totalisateur de paris mutuels. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . <span style="white-space:pre"></span>71</p><p>1918 } Bascule « Flip-Flop ». . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . <span style="white-space:pre"></span>72</p><p>1920 } Leonardo Torres-Quevedo. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . <span style="white-space:pre"></span>72</p><p>1920 } Calculateurs humains. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . <span style="white-space:pre"></span>72</p><p>1920 } Apparition du robot. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . <span style="white-space:pre"></span>74</p><p>1927 } Un cerveau d’acier. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . <span style="white-space:pre"></span>74</p><p>1928 } Carte perforée à 80 colonnes. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . <span style="white-space:pre"></span>74</p><p>1928 } Encodage de la voix. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . <span style="white-space:pre"></span>76</p><p>1928 } Problème de la décidabilité. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . <span style="white-space:pre"></span>76</p><p>1930 } Analyseur différentiel. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . <span style="white-space:pre"></span>76</p><p>1930 } Paul Otlet et le Mundaneum : l’utopie de la documentation universelle. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . <span style="white-space: pre;"></span>79</p><p>1933 } Cartes perforées : la maturation des machines. . . . . . . . . . . . . . . <span style="white-space:pre"></span>80</p><p>1937 } Alan Turing. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . <span style="white-space:pre"></span>81</p><p>1937 } Premier circuit binaire. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . <span style="white-space:pre"></span>83</p><p>1938 } Claude Shannon et les circuits binaires. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . <span style="white-space:pre"></span>83</p><p>1948 } Calculatrices Curta. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . <span style="white-space:pre"></span>84</p><p>IV. Les premiers ordinateurs. . . . . . . . . . <span style="white-space:pre"></span>86</p><p>Introduction. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . <span style="white-space:pre"></span>87</p><p>1940 } Calculateur ABC : Atanasoff-Berry Computer. . . . . . . . . . . . . . . . . <span style="white-space:pre"></span>89</p><p>1940 } Les calculateurs de Konrad Zuse. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . <span style="white-space:pre"></span>89</p><p>1941 } Hedy Lamarr et les sauts de fréquence. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . <span style="white-space:pre"></span>90</p><p>1942 } Les trois lois de la robotique. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . <span style="white-space:pre"></span>91</p><p>1938-1943 } Décryptage d’Enigma . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . <span style="white-space:pre"></span>91</p><p>1943-1945 } Colossus : décryptage des machines Lorenz . . . . . . . . . . 92</p><p>1944 } Calculateur Harvard Mark I. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . <span style="white-space:pre"></span>94</p><p>1944 } Lumitype : naissance de la photocomposition. . . . . . . . . . . . . . . <span style="white-space:pre"></span>98</p><p>1945 } Vannevar Bush et l’hypertexte. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . <span style="white-space:pre"></span>98</p><p>1945 } ENIAC. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . <span style="white-space:pre"></span>99</p><p>1945 } Rapport de von Neumann. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . <span style="white-space:pre"></span>102</p><p>1946 } Méthode de Monte-Carlo. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . <span style="white-space:pre"></span>104</p><p>1947 } « Bug » sur le Mark II. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . <span style="white-space:pre"></span>104</p><p>1947 } Transistor au germanium. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . <span style="white-space:pre"></span>105</p><p>1947 } Tube de Williams-Kilburn. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . <span style="white-space:pre"></span>105</p><p>1948 } Les pionniers britanniques : Baby, EDSAC et les autres . . . <span style="white-space:pre"></span>106</p><p>1948 } Premier programme enregistré. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . <span style="white-space:pre"></span>110</p><p>1948 } IBM 604. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . <span style="white-space:pre"></span>111</p><p>1948 } Théorie de l’information. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . <span style="white-space:pre"></span>112</p><p>1948 } Cybernétique de Wiener. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . <span style="white-space:pre"></span>112</p><p>1949 } Dispositifs de mémorisation. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . <span style="white-space:pre"></span>113</p><p>1950 } Les codes de Hamming. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . <span style="white-space:pre"></span>114</p><p>1950 } Une révolution mondiale. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . <span style="white-space:pre"></span>114</p><p>1951 } Premiers ordinateurs en URSS. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 118</p><p>V. L’ère des « gros systèmes » : du Whirlwind à la loi de Moore. . . . . . . . . . . <span style="white-space: pre;"></span>120</p><p>Introduction. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . <span style="white-space:pre"></span>121</p><p>1950 } Augmenter la productivité. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . <span style="white-space:pre"></span>123</p><p>1951 } Premiers ordinateurs commerciaux : le Ferranti Mk1 . . . . . . <span style="white-space:pre"></span>123</p><p>1951 } Premiers ordinateurs commerciaux : l’UNIVAC 1. . . . . . . . . . . . . <span style="white-space:pre"></span>124</p><p>1951 } Premier ordinateur temps-réel : le Whirlwind au MIT. . . . . . . <span style="white-space:pre"></span>127</p><p>1951 } Premiers ordinateurs IBM. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . <span style="white-space:pre"></span>128</p><p>1952 } Calculateur Bull Gamma 3. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . <span style="white-space:pre"></span>129</p><p>1952 } Premiers ordinateurs commerciaux : LEO, l’ordinateur des salons de thé. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . <span style="white-space: pre;"></span>129</p><p>1952 } Le tambour magnétique. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . <span style="white-space:pre"></span>130</p><p>1952 } La reconnaissance vocale. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . <span style="white-space:pre"></span>130</p><p>1953 } Mémoire à tores de ferrite. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . <span style="white-space:pre"></span>130</p><p>1954 } Théorie des Algorithmes. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . <span style="white-space:pre"></span>131</p><p>1954 } L’informatique avant les ordinateurs : un centre de traitement bancaire dans les années cinquante. . . . . . . . . . . . . . . . . <span style="white-space: pre;"></span>131</p><p>1954 } Premier ordinateur français : « CUBA » de la SEA. . . . . . . . . . . . . <span style="white-space:pre"></span>132</p><p>1954 } Le transistor bon marché. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . <span style="white-space:pre"></span>134</p><p>1954 } Traduction automatique. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . <span style="white-space:pre"></span>134</p><p>1955 } Avènement des transistors : la « deuxième génération ». . <span style="white-space:pre"></span>135</p><p>1955 } IBM 650 : apparition en France de l’ordinateur. . . . . . . . . . . . . . . <span style="white-space:pre"></span>138</p><p>1956 } Le disque dur. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . <span style="white-space:pre"></span>140</p><p>1956 } Genèse des systèmes d’exploitation. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . <span style="white-space:pre"></span>142</p><p>1956 } L’intelligence artificielle. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . <span style="white-space:pre"></span>142</p><p>1956 } The General and Logical Theory of Automata. . . . . . . . . . . . . . . . <span style="white-space:pre"></span>143</p><p>1957 } Logic Theorist. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . <span style="white-space:pre"></span>143</p><p>1957 } FORTRAN. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . <span style="white-space:pre"></span>144</p><p>1958 } Maintenance et fiabilité. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . <span style="white-space:pre"></span>144</p><p>1958 } Ordinateur ternaire Setun. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . <span style="white-space:pre"></span>146</p><p>1958 } Premier circuit intégré. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . <span style="white-space:pre"></span>146</p><p>1958 } Début du traitement de texte . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . <span style="white-space:pre"></span>147</p><p>1959 } IBM 705 : le traitement de masse dans la banque . . . . . . . . . . . <span style="white-space:pre"></span>148</p><p>1959 } LISP . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . <span style="white-space:pre"></span>148</p><p>1959 } Parametron. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . <span style="white-space:pre"></span>148</p><p>1959 } PDP-1 de DEC. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . <span style="white-space:pre"></span>149</p><p>1959 } Quicksort. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . <span style="white-space:pre"></span>149</p><p>1959 } CAB 500 de la SEA : un ordinateur personnel interactif. . . . <span style="white-space:pre"></span>150</p><p>1960 } Analyseur différentiel à EDF . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . <span style="white-space:pre"></span>150</p><p>1960 } Ordinateur analogique électronique. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . <span style="white-space:pre"></span>152</p><p>1960 } COBOL. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . <span style="white-space:pre"></span>152</p><p>1960 } Transistor à effet de champ. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . <span style="white-space:pre"></span>153</p><p>1960 } ALGOL 60. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . <span style="white-space:pre"></span>153</p><p>1960 } Olivetti Elea 9003. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . <span style="white-space:pre"></span>153</p><p>1960 } Bull Gamma 60. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . <span style="white-space:pre"></span>154</p><p>1960 } IBM 1401 : le best-seller. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . <span style="white-space:pre"></span>155</p><p>1960 } Port RS-232. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . <span style="white-space:pre"></span>156</p><p>1961 } IBM 7030 Stretch. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . <span style="white-space:pre"></span>156</p><p>1961 } CTSS : l’invention du Time-Sharing. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . <span style="white-space:pre"></span>157</p><p>1961 } Unimate, la robotique industrielle. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . <span style="white-space:pre"></span>158</p><p>1962 } Naissance du terme informatique. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . <span style="white-space:pre"></span>158</p><p>1962 } LINC. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . <span style="white-space:pre"></span>158</p><p>1962 } IBM SABRE : le premier système de réservation en ligne. . <span style="white-space:pre"></span>159</p><p>1962 } Courbes de Bézier. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . <span style="white-space:pre"></span>159</p><p>1962 } Spacewar!. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . <span style="white-space:pre"></span>160</p><p>1962 } Système STRIDA : la défense aérienne. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . <span style="white-space:pre"></span>160</p><p>1962 } Atlas et la mémoire virtuelle. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . <span style="white-space:pre"></span>160</p><p>1963 } Infographie. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . <span style="white-space:pre"></span>162</p><p>1963 } Pilotage et conquête spatiale. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . <span style="white-space:pre"></span>163</p><p>1963 } Code ASCII. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . <span style="white-space:pre"></span>164</p><p>1963 } Formation des informaticiens . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . <span style="white-space:pre"></span>165</p><p>1963 } Chèque à lecture magnétique CMC7 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . <span style="white-space:pre"></span>166</p><p>1964 } IBM System/360. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . <span style="white-space:pre"></span>166</p><p>1964 } Langage BASIC . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . <span style="white-space:pre"></span>171</p><p>1964 } Superordinateur CDC 6600 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . <span style="white-space:pre"></span>171</p><p>1965 } Alphaville . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . <span style="white-space:pre"></span> 172</p><p>VI. Les mini-ordinateurs. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . <span style="white-space:pre"></span>174</p><p>Introduction. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . <span style="white-space:pre"></span>175</p><p>L’évolution des ordinateurs : une question de générations ?. . . . . . . . . . . . . . .. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . <span style="white-space: pre;"></span>178</p><p>1963 } L’interface avec l’ordinateur : le téléimprimeur. . . . . . . . . . . . . . . <span style="white-space:pre"></span>179</p><p>1965 } Loi de Moore. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . <span style="white-space:pre"></span>179</p><p>1965 } Algorithme FFT. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . <span style="white-space:pre"></span>181</p><p>1965 } PDP-8 de DEC. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . <span style="white-space:pre"></span>183</p><p>1965 } Olivetti Programma 101. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 184</p><p>1965 } L’ère des systèmes. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . <span style="white-space:pre"></span>184</p><p>1965 } ELIZA . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . <span style="white-space:pre"></span>185</p><p>1965 } Écran tactile . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . <span style="white-space:pre"></span>185</p><p>1966 } Le Plan Calcul . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . <span style="white-space:pre"></span>185</p><p>1966 } Invention de la DRAM. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 187</p><p>1966 } Modem acoustique. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . <span style="white-space:pre"></span>187</p><p>1966 } Star Trek. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . <span style="white-space:pre"></span>188</p><p>1967 } Langage Logo. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . <span style="white-space:pre"></span>188</p><p>1967 } Début d’une société de services . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . <span style="white-space:pre"></span>188</p><p>1967 } Simula 67, la programmation orientée-objet. . . . . . . . . . . . . . . . . <span style="white-space:pre"></span>189</p><p>1968 } The Art of Computer Programming. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 189</p><p>1968 } Dendral, un système expert. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . <span style="white-space:pre"></span>190</p><p>1968 } Le génie logiciel. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . <span style="white-space:pre"></span>190</p><p>1968 } Dijkstra : de la crise du software à la programmation structurée. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . <span style="white-space: pre;"></span>190</p><p>1968 } Démo de la souris. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 191</p><p>1968 } Mémoire cache. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . <span style="white-space:pre"></span>192</p><p>1969 } Logiciel. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . <span style="white-space:pre"></span>193</p><p>1969 } ARPANET. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . <span style="white-space:pre"></span>193</p><p>1969 } Margaret Hamilton et les missions Apollo. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . <span style="white-space:pre"></span>195</p><p>1969 } Unbundling : dégroupage du matériel et du logiciel. . . . . . . <span style="white-space:pre"></span>196</p><p>1969 } Langages de programmation : une tour de Babel. . . . . . . . . . . <span style="white-space:pre"></span>197</p><p>1969 } 2001, l’Odyssée de l’espace. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . <span style="white-space:pre"></span>197</p><p>1969 } Perceptrons. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . <span style="white-space:pre"></span>198</p><p>1970 } De « IBM et les 7 nains » au BUNCH. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . <span style="white-space:pre"></span>198</p><p>1970 } Le jeu de la vie. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . <span style="white-space:pre"></span>199</p><p>1970 } Disquette. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . <span style="white-space:pre"></span>199</p><p>1970 } Unix. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . <span style="white-space:pre"></span>201</p><p>1970 } PDP-11 de DEC : les minis transforment l’essai . . . . . . . . . . . . . . . <span style="white-space:pre"></span>201</p><p>1970 } Pascal. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . <span style="white-space:pre"></span>201</p><p>1970 } Fibre optique. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . <span style="white-space:pre"></span>201</p><p>1971 } Premier email. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . <span style="white-space:pre"></span>202</p><p>1971 } Théorie de la NP-complétude. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . <span style="white-space:pre"></span>203</p><p>1971 } Le « dispatching » à Électricité de France : contrôle, commande et synchronisation du réseau. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . <span style="white-space: pre;"></span>203</p><p>1971 } Microprocesseur 4004. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . <span style="white-space:pre"></span>205</p><p>1971 } La « Silicon Valley ». . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . <span style="white-space:pre"></span>206</p><p>1972 } Pong. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . <span style="white-space:pre"></span>206</p><p>1972 } Une nouveauté : l’écran-clavier . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . <span style="white-space:pre"></span>207</p><p>1972 } Nouveaux langages, nouveaux paradigmes de programmation. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . <span style="white-space: pre;"></span>207</p><p>1972 } La HP-35 : une calculatrice électronique scientifique. . . . . . . <span style="white-space:pre"></span>208</p><p>1973 } Ethernet. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . <span style="white-space:pre"></span>209</p><p>1973 } Invalidation des brevets de l’ENIAC. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . <span style="white-space:pre"></span>209</p><p>1973 } La miniaturisation. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . <span style="white-space:pre"></span>210</p><p>1973 } Puce RFID. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . <span style="white-space:pre"></span>210</p><p>1973 } La téléphonie mobile analogique. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . <span style="white-space:pre"></span>210</p><p>1973 } Playboy et la compression d’images . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . <span style="white-space:pre"></span>210</p><p>1973 } L’Alto au Xerox PARC. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . <span style="white-space:pre"></span>211</p><p>1973 } Code-barres. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . <span style="white-space:pre"></span> 211</p><p>1974 } Affaire SAFARI : création de la CNIL. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . <span style="white-space:pre"></span>212</p><p>1974 } Microprocesseur 8080. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . <span style="white-space:pre"></span>212</p><p>1975 } Bases de données relationnelles, SQL. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . <span style="white-space:pre"></span>212</p><p>1975 } The Mythical Man-Month. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . <span style="white-space:pre"></span>214</p><p>1975 } Réseau Cyclades. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . <span style="white-space:pre"></span>214</p><p>VII. La micro-informatique. . . . . . . . . . . . . . <span style="white-space:pre"></span>218</p><p>Introduction. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . <span style="white-space:pre"></span>219</p><p>1971 } Kenbak-1. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . <span style="white-space:pre"></span>221</p><p>1973 } Le Micral de R2E. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . <span style="white-space:pre"></span>221</p><p>1973 } Le MCM/70. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . <span style="white-space:pre"></span> 223</p><p>1974 } Carte à puce mémoire. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . <span style="white-space:pre"></span>223</p><p>1975 } L’avènement des microprocesseurs . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . <span style="white-space:pre"></span>223</p><p>1975 } Premiers kits de micro-ordinateurs. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . <span style="white-space:pre"></span>224</p><p>1975 } Smaky, le petit Suisse. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . <span style="white-space:pre"></span>226</p><p>1975 } Revues informatiques. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . <span style="white-space:pre"></span>226</p><p>1975 } Microsoft. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . <span style="white-space:pre"></span>227</p><p>1975 } Système d’exploitation CP/M. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . <span style="white-space:pre"></span>229</p><p>1975 } Newell et sa théière. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . <span style="white-space:pre"></span>229</p><p>1976 } Microprocesseur Z80. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . <span style="white-space:pre"></span>230</p><p>1976 } Cryptographie à clé publique. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . <span style="white-space:pre"></span>230</p><p>1976 } Imprimante laser. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . <span style="white-space:pre"></span>231</p><p>1976 } Cray I. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . <span style="white-space:pre"></span>232</p><p>1976 } Théorème des quatre couleurs. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . <span style="white-space:pre"></span>233</p><p>1977 } Apple II. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . <span style="white-space:pre"></span>234</p><p>1977 } Mini-ordinateur VAX-11/780. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . <span style="white-space:pre"></span>237</p><p>1977 } Premiers jeux d’aventure. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . <span style="white-space:pre"></span>238</p><p>1977 } Carte à microprocesseur Bull CP8. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . <span style="white-space:pre"></span>238</p><p>1977 } Numérique mobile . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . <span style="white-space:pre"></span>239</p><p>1978 } Rapport Nora-Minc. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . <span style="white-space:pre"></span>239</p><p>1978 } Les microprocesseurs 16 bits. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . <span style="white-space:pre"></span>240</p><p>1978 } Transpac : un réseau numérique de données. . . . . . . . . . . . . . . . . <span style="white-space:pre"></span>241</p><p>1978 } Jeux vidéo d’arcade. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . <span style="white-space:pre"></span>242</p><p>1978 } Computerized Bulletin Board System. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . <span style="white-space:pre"></span>243</p><p>1978 } Premier « spam ». . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . <span style="white-space:pre"></span>243</p><p>1979 } VisiCalc. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . <span style="white-space:pre"></span>244</p><p>1979 } ADA. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . <span style="white-space:pre"></span>244</p><p>1979 } 42. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . <span style="white-space:pre"></span>244</p><p>1980 } Progiciels mathématiques. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . <span style="white-space:pre"></span>245</p><p>1980 } Usenet. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . <span style="white-space:pre"></span>245</p><p>1981 } Fondation de Logitech. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . <span style="white-space:pre"></span>245</p><p>1981 } Les premiers portables . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . <span style="white-space:pre"></span>245</p><p>1981 } IBM PC. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . <span style="white-space:pre"></span>246</p><p>1981 } ZX81 : le micro-ordinateur bon marché. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . <span style="white-space:pre"></span>247</p><p>1981 } Microprocesseur RISC. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . <span style="white-space:pre"></span>249</p><p>1981 } Ultima et les jeux de rôle. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 249</p><p>1981 } La cinquième génération. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . <span style="white-space:pre"></span>250</p><p>1982 } Le Minitel. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . <span style="white-space:pre"></span>250</p><p>1982 } Émoticônes. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . <span style="white-space:pre"></span>251</p><p>1982 } Semi-conducteurs : une guerre américano-japonaise. . . . . . <span style="white-space:pre"></span>251</p><p>1982 } Commodore 64. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . <span style="white-space:pre"></span>251</p><p>1982 } Magazine TIME : l’ordinateur « Man of the year ». . . . . . . . . . . . <span style="white-space:pre"></span>252</p><p>1982 } TRON, le film. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . <span style="white-space:pre"></span>252</p><p>1982 } Shareware. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . <span style="white-space:pre"></span>252</p><p>1982 } Sun Microsystems. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . <span style="white-space:pre"></span>253</p><p>1983 } Wargames, le film. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . <span style="white-space:pre"></span>253</p><p>1983 } Le langage C++. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . <span style="white-space:pre"></span>254</p><p>1983 } Le protocole MIDI. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . <span style="white-space:pre"></span>254</p><p>1984 } Le Cédérom. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . <span style="white-space:pre"></span>254</p><p>1984 } Psion Organiser I. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . <span style="white-space:pre"></span>254</p><p>1984 } Macintosh. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . <span style="white-space:pre"></span>255</p><p>1984 } Cyberpunk et Cyberespace. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . <span style="white-space:pre"></span>256</p><p>1984 } PostScript. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . <span style="white-space:pre"></span>257</p><p>1984 } Tetris. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . <span style="white-space:pre"></span>257</p><p>1984 } Skynet. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . <span style="white-space:pre"></span>258</p><p>1985 } Gigaflops. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . <span style="white-space:pre"></span>258</p><p>1985 } Manifeste GNU. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . <span style="white-space:pre"></span>259</p><p>1985 } Plan informatique pour tous. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . <span style="white-space:pre"></span>259</p><p>1985 } Symbolics.com. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . <span style="white-space:pre"></span>259</p><p>1985 } Le i386 et la miniaturisation. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . <span style="white-space:pre"></span>260</p><p>1985 } Connection Machine. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . <span style="white-space:pre"></span>260</p><p>1985 } Leet speak - 1337 5|*34|<. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . <span style="white-space:pre"></span>261</p><p>1986 } Premier virus MS-DOS. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . <span style="white-space:pre"></span>262</p><p>1987 } OS/2 d’IBM. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . <span style="white-space:pre"></span>262</p><p>1987 } GSM. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . <span style="white-space:pre"></span>262</p><p>1987 } Taïwan monte en puissance . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . <span style="white-space:pre"></span>262</p><p>1988 } Premier ver internet. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . <span style="white-space:pre"></span>263</p><p>1989 } SimCity. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . <span style="white-space:pre"></span>263</p><p>1990 } Microsoft Office. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . <span style="white-space:pre"></span>264</p><p>1990 } ARM. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . <span style="white-space:pre"></span>264</p><p>1990 } Stations NeXT de Steve Jobs. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . <span style="white-space:pre"></span>265</p><p>1990 } Electronic Frontier Fondation. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . <span style="white-space:pre"></span>266</p><p>1991 } L’Inde entre en scène. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 266</p><p>1991 } Naissance de Linux. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . <span style="white-space:pre"></span>267</p><p>1991 } Le langage Python. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . <span style="white-space:pre"></span>268</p><p>VIII. L’ère des réseaux numériques. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . <span style="white-space: pre;"></span> 270</p><p>Introduction. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . <span style="white-space:pre"></span>271</p><p>1992 } JPEG . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . <span style="white-space:pre"></span>278</p><p>1993 } Le Web et l’ouverture de l’internet . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . <span style="white-space:pre"></span>279</p><p>1993 } Cisco. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . <span style="white-space:pre"></span>279</p><p>1993 } NCSA Mosaic. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . <span style="white-space:pre"></span>280</p><p>1993 } Architecture client-serveur. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . <span style="white-space:pre"></span>280</p><p>1994 } Netscape Navigator . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . <span style="white-space:pre"></span>280</p><p>1994 } Cookies . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . <span style="white-space:pre"></span>280</p><p>1994 } Algorithme quantique. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . <span style="white-space:pre"></span>281</p><p>1994 } QR-code. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . <span style="white-space:pre"></span>282</p><p>1994 } Factorisation du RSA-129. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . <span style="white-space:pre"></span>282</p><p>1994 } Bug du Pentium. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . <span style="white-space:pre"></span>283</p><p>1995 } Le langage PHP. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . <span style="white-space:pre"></span>283</p><p>1995 } Le langage Java. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . <span style="white-space:pre"></span>284</p><p>1995 } Toy Story. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . <span style="white-space:pre"></span>284</p><p>1995 } JavaScript . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . <span style="white-space:pre"></span> 284</p><p>1995 } Protocole IPv6 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . <span style="white-space:pre"></span>284</p><p>1995 } Yahoo! . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . <span style="white-space:pre"></span>285</p><p>1995 } altavista.digital.com. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . <span style="white-space:pre"></span>285</p><p>1995 } Amazon.com. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . <span style="white-space:pre"></span>285</p><p>1995 } Le DVD-ROM. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . <span style="white-space:pre"></span>286</p><p>1995 } Windows 95. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . <span style="white-space:pre"></span>286</p><p>1996 } Le Network Computer. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . <span style="white-space:pre"></span>287</p><p>1996 } Explosion d’Ariane 5 : le coût du bogue. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . <span style="white-space:pre"></span>287</p><p>1996 } La Chine entre en scène. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . <span style="white-space:pre"></span>287</p><p>1997 } Deep Blue bat Kasparov. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 288</p><p>1997 } Bluetooth et WiFi. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . <span style="white-space:pre"></span>289</p><p>1997 } Google. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . <span style="white-space:pre"></span>289</p><p>1997 } Téraflops. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . <span style="white-space:pre"></span>291</p><p>1997 } eSport. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . <span style="white-space:pre"></span>291</p><p>1997 } Papier électronique. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . <span style="white-space:pre"></span>292</p><p>1997 } Snake pour téléphones mobiles. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . <span style="white-space:pre"></span>292</p><p>1998 } ICANN : la gouvernance de l’internet. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . <span style="white-space:pre"></span>293</p><p>1999 } Napster et le peer-to-peer. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . <span style="white-space:pre"></span>293</p><p>1999 } Méthode B et METEOR. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 293</p><p>1999 } Développement collaboratif. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . <span style="white-space:pre"></span>294</p><p>1999 } Naissance du terme « blog ». . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . <span style="white-space:pre"></span>295</p><p>2000 } Bogue de l’an 2000. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . <span style="white-space:pre"></span>295</p><p>2000 } La bulle internet éclate. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . <span style="white-space:pre"></span>296</p><p>2000 } Clés USB. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . <span style="white-space:pre"></span>296</p><p>2000 } Déni de service distribué. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . <span style="white-space:pre"></span>297</p><p>2001 } iPod et iTunes d’Apple. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . <span style="white-space:pre"></span>297</p><p>2001 } Wikipédia. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . <span style="white-space:pre"></span>298</p><p>2001 } Manifeste agile. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . <span style="white-space:pre"></span>298</p><p>2002 } BOINC et SETI@Home. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . <span style="white-space:pre"></span>299</p><p>2003 } Passage aux 64 bits. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . <span style="white-space:pre"></span>299</p><p>2003 } L’effet Streisand. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . <span style="white-space:pre"></span>300</p><p>2004 } CAPTCHA. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . <span style="white-space:pre"></span>300</p><p>2004 } World of Warcraft et les MMORPG. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . <span style="white-space:pre"></span>300</p><p>2005 } IBM cède ses PC à Lenovo. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . <span style="white-space:pre"></span>302</p><p>2005 } Peste du sang corrompu. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . <span style="white-space:pre"></span>302</p><p>2006 } Multiprocesseurs. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . <span style="white-space:pre"></span>303</p><p>2006 } Les « nano-ordinateurs ». . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . <span style="white-space:pre"></span>304</p><p>2007 } Réseaux sociaux. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . <span style="white-space:pre"></span>304</p><p>2007 } Stockage flash. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . <span style="white-space:pre"></span>304</p><p>2007 } iPhone. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . <span style="white-space:pre"></span>304</p><p>2007 } Wikileaks . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 305</p><p>2008 } Pétaflops. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . <span style="white-space:pre"></span>305</p><p>2008 } Applications innovantes. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . <span style="white-space:pre"></span>307</p><p>2008 } Bitcoin. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . <span style="white-space:pre"></span>308</p><p>2010 } Le big data. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 308</p><p>2010 } L’apprentissage profond. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . <span style="white-space:pre"></span>308</p><p>2010 } Virus Stuxnet. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . <span style="white-space:pre"></span>309</p><p>2010 } Flash crash boursier. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . <span style="white-space:pre"></span>309</p><p>2010 } Huawei : apparition d’une multinationale. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . <span style="white-space:pre"></span>309</p><p>2011 } Stockage en ligne : le cloud computing. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . <span style="white-space:pre"></span>311</p><p>2011 } Watson gagne Jeopardy!. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . <span style="white-space:pre"></span>312</p><p>2012 } Imprimante 3D. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 313</p><p>2013 } Réalité augmentée, réalité virtuelle. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . <span style="white-space:pre"></span>313</p><p>2013 } La NSA et Edward Snowden. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . <span style="white-space:pre"></span>314</p><p>2013 } Algocratie. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . <span style="white-space:pre"></span>315</p><p>2014 } Objets connectés. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . <span style="white-space:pre"></span>316</p><p>2017 } Youtubeur. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . <span style="white-space:pre"></span>316</p><p>2018 } « Hype cycle ». . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . <span style="white-space:pre"></span>316</p><p>2021 } Téléphonie mobile en 5G. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . <span style="white-space:pre"></span>318</p><p>2021 } TSMC et l’industrie des semi-conducteurs. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . <span style="white-space:pre"></span>318</p><p>Annexes. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . <span style="white-space:pre"></span>321</p><p>Les performances au fil du temps. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . <span style="white-space:pre"></span>322</p><p>Bibliographie . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 324</p><p>Musées et collections . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . <span style="white-space:pre"></span>327</p><p>Index . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . <span style="white-space:pre"></span>329</p>
03
00
01
La Montagne
La carte à puce, fierté française
https://laboutique.edpsciences.fr/review/451
01
20240325
03
00
01
La Montagne, L'éveil de la Haute Loire, Le Populaire du Centre, Le Berry Républicain, La République du Centre, Le Journal du Centre, L'Echo Républicain, L'Yonne Républicaine
Le 25 mars 1974, Roland Moreno déposait le brevet d'une innovation révolutionnaire
https://laboutique.edpsciences.fr/review/452
01
20240325
03
00
02
Actualitté
Mémoire, sécurité et informatique : des livres pour mieux comprendre
https://actualitte.com/article/115985/livres/memoire-securite-et-informatique-des-livres-pour-mieux-comprendre
01
20240307
03
00
01
Les sables VENDEE JOURNAL
Histoire illustrée de l'informatique, Emmanuel Lazard et Pierre Mounier Kuhn
https://laboutique.edpsciences.fr/review/330
01
20230504
03
00
01
REVUE DE L'ELECTRICITE ET DE L'ELECTRONIQUE
Histoire illustrée de l'informatique
https://laboutique.edpsciences.fr/review/255
01
20221109
03
00
02
www.radiofrance.fr
Ordinateurs : demandez le programme ! || Entretien avec P. Mounier-Kuhn dans l'émission 'Eurêka !', à propos de l'histoire de l'informatique. Durée : 58 mn.
https://www.radiofrance.fr/franceculture/podcasts/eureka/ordinateur-demandez-le-programme-3673779
https://laboutique.edpsciences.fr/review/199
01
20220818
21
00
06
01
https://laboutique.edpsciences.fr/produit/1255/9782759827053/histoire-illustree-de-l-informatique
01
00
03
02
https://laboutique.edpsciences.fr/system/product_pictures/data/009/982/614/original/9782759827046-Histoire-Info-3e_couv-sofedis.jpg?1648057092
15
00
04
02
01
E101
04
9782759829545.extrait.epub
05
1.82
06
58d199e5dcd5bf58e743ba140b51e310
https://laboutique.edpsciences.fr/extract/2035?filename=9782759829545.extrait.epub&md5sum=58d199e5dcd5bf58e743ba140b51e310&size=1904329&title=Extrait+au+format++EPUB
01
P1
EDP Sciences
01
01
P1
EDP Sciences
17 avenue du Hoggar - PA de Courtaboeuf - 91944 Les Ulis cedex A
http://publications.edpsciences.org/
04
11
00
20220428
01
00
20220428
2024
06
3052868830012
01
WORLD
13
03
9782987527046
15
9782987527046
13
03
9782759827046
15
9782759827046
06
03
9782759827053
15
9782759827053
WORLD
08
EDP Sciences
04
01
00
20220428
03
01
D1
EDP Sciences
20
04
05
01
02
1
00
26.99
01
S
5.50
1.41
EUR
04
06
01
02
1
00
94.99
01
S
5.50
1.41
EUR
01
04
06
01
02
1
00
104.99
01
S
5.50
5.47
USD
01